Przędziorek chmielowiec

Do najpopularniejszych przędziorków zalicza się przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae). Najczęściej atakuje warzywa, drzewa owocowe, krzewy owocowe, róże, kwiaty jednoroczne czy byliny. Pojawia się też w uprawach szklarniowych, na przykład ogórków, storczyków czy frezji.

Czym jest przędziorek chmielowiec?

Przędziorek jest gatunkiem roztocza z rodziny przędziorkowatych (Tetranychidae) i należy do najbardziej inwazyjnych i uciążliwych szkodników. Może atakować uprawy rolnicze, ogrodnicze, jak i rośliny ozdobne w zależności od gatunku, jaki reprezentuje.

Przędziorek zaczyna się rozwijać wczesną wiosną od końca kwietnia do maja, po tym jak samice, po zimowaniu, opuszczają swoje kryjówki znajdujące się w zagłębieniach kory, pod skrzyniami lub resztkach roślin. Jedna samica przędziorka może złożyć do 200 jaj. Tuż po złożeniu jaja są przezroczyste, po czym stają się bladożółte. Następnie po kilku dniach z jaj wylęgają się zielone larwy, które w ciągu dwóch tygodni przekształcają się w osobniki dorosłe. Koniec sezonu wegetacyjnego przędziorka przypada na wrzesień i wtedy zapłodnione samice zaczynają ponownie szukać kryjówek, ponieważ to one zimują do następnego roku, aby dać początek następnym pokoleniom przędziorków.

Samica dorosłego przędziorka jest większa od samca i dorasta od około 0,4 mm do maksymalnie 1 mm. Samce są mniejsze i osiągają wielkość od 0,3 mm do 0,4 mm. Przędziorek ma wydłużony, owalny kształt. Jego kolor jest uzależniony od pory roku – w sezonie wegetacyjnym ma kolor żółto-zielony, a w zimę jest czerwono-pomarańczowy. Jego cechą charakterystyczną jest to, że na grzbiecie ma dwie duże, ciemne plamy. Posiada również cztery pary odnóży oraz delikatne, pojedyncze włoski, które pokrywają jego całe ciało.

Wysoka temperatura i suche powietrze to idealne warunki do tego, aby przędziorek mógł zacząć się rozwijać. W związku z tym, najszybciej namnaża się podczas suchego i ciepłego lata, na uprawach pod osłonami. Przy takich sprzyjających dla niego warunkach może bardzo szybko się rozmnażać i w ciągu roku wydać 4-5 pokoleń.

Zwalczanie przędziorka należy do trudnych zadań, ponieważ wiele preparatów, np. oprysk na przędziorka, zabijają tylko osobniki dorosłe, a larwy i jaja przeżywają. Dodatkowo przędziorek potrafi uodpornić się na chemiczne zwalczanie za pomocą środków ochrony roślin.

Jak rozpoznać przędziorka?

Pierwszym objawem tego, że roślina została zaatakowana przez przędziorka chmielowca jest to, że staje się ona podatna na inne choroby, nie kwitnie, nie owocuje, a czasami nawet zamiera. Spowodowane jest to tym, że przędziorek żeruje na zielonych częściach roślin i mocno je osłabia.

Pierwszym symptomem widocznym na roślinie, a świadczącym o tym, że została ona zaatakowana przez przędziorka jest to, że na wierzchniej stronie liści pojawiają się drobne, jasne plamki. Po czasie stają się one liczniejsze, a blaszka liściowa staje się blada i matowa.

Uprawy iglaków, na przykład tui, są za to atakowane przez przędziorka sosnowca (Oligonychus ununguis). Na początku ich żer objawia się tym, że igły mają mozaikowate żółto-brązowe przebarwienia, które potem brązowieją i opadają. Dodatkowo na iglakach zaatakowanych przez przędziorka pojawiają się pajęczynki, które stanowią też dla niego barierę ochronną, utrudniającą skuteczny oprysk.

Przędziorek chmielowiec

Uszkodzenia wywołane przez przędziorka

Żerującego przędziorka chmielowca bardzo trudno dostrzec gołym okiem przez to, że jest niewielki i żeruje na spodniej stronie liścia. O tym, że zaatakował on roślinę może jeszcze świadczyć to, że tworzy on drobną, gęstą pajęczynkę na ogonku liściowym i wzdłuż nerwów, na spodniej stronie blaszki liściowej. Po tym, jak namnoży się on na liściach, to zaczynają one żółknąć, usychać i opadać. Może to doprowadzić do ich całkowitego obumierania.

Przędziorek chmielowiec

Zapobieganie przędziorkom

Najważniejsza w walce z przędziorkami jest profilaktyka, która może opierać się na lustracji sadów. Przędziorek chmielowiec nie zimuje w postaci jaj, a dorosłych osobników, które schowane są w kryjówkach. W jego przypadku obserwacje można prowadzić na wiosnę, gdy rozpocznie żerowanie. W zależności od wielkości rośliny i fazy rozwojowej w jakiej jest, oznacza się próg zagrożenia, który w przypadku przędziorka wynosi od 1 do 5 osobników ruchomych na jednym liściu.

Podobnie jest przy przędziorku sosnowcu, który atakuje iglaki. W jego przypadku od maja można pod pędy iglaków podkładać, np. białą kartkę, po czym następnie potrząsać rośliną lub uderzać w pędy. Jeżeli na kartce pojawią się drobne, szybko poruszające się pajączki, to sygnał, że przędziorek zaatakował rośliny.

Zanim rozpocznie się chemiczną walkę z przędziorkiem, warto rozważyć wykorzystanie do tego ich naturalnego wroga. Jest to drapieżny roztocz, dobroczynek szklarniowy (Phytoseiulus persimilis). Dodatkowo w sadach gdzie stwierdzono przędziorka można wykorzystać dobroczynka gruszowca (Typhlodromus pyri). Przy wysokiej wilgotności i odpowiedniej temperaturze od 15C do 30C dobroczynki szybko się rozmnażają. Jeden osobnik dobroczynka może zjeść dziennie około 5 dorosłych form przędziorka i nawet do 30 jaj. Należy również uważać, na wprowadzanie zwalczania chemicznego przędziorka, gdy do uprawy zostały wprowadzone dobroczynki. Jeżeli zostanie zastosowany nieodpowiedni oprysk, to może dojść do tego, że zostanie zniszczony zarówno przędziorek, jak i dobroczynek, co może doprowadzić do ponownego namnożenia się szkodnika.

Dodatkowo rozwój przędziorka można ograniczyć poprzez utrzymywanie wysokiej wilgotności w szklarni, w raz z jej regularnym wietrzeniem i zraszaniem roślin. W przypadku wystąpienia szkodnika na roślinach uprawianych w gruncie, można również zastosować zraszanie. Tej czynności nie należy wykonywać w najcieplejszej porze dnia, ponieważ może to doprowadzić do poparzenia roślin. Należy też wstrzymać się przed zraszaniem roślin późnym popołudniem, ponieważ można doprowadzić do wystąpienia chorób grzybowych w uprawie.

Następnym etapem są opryski przędziorka. Można do tego stosować preparaty roślinne, naturalne na przykład z czosnku, mniszka, pokrzywy czy cebuli.

Dodatkowym zabezpieczeniem przed przędziorkiem jest dezynfekcja szklarni, narzędzi oraz pojemników. Należy też grabić i niszczyć wszystkie resztki roślinne, które zostały na po zbiorze roślin.

Przy dużej populacji przędziorka, kiedy zawiodły inne metody, należy wprowadzić opryski za pomocą insektycydów lub preparatów do zwalczania roztoczy (akarycydów). Preparaty zastosowane do oprysków przędziorka muszą znajdować się w aktualnym rejestrze Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i należy je stosować według wskazanych zaleceń.

Jednym z popularnych oprysków na przędziorka jest SUBSTRAL Polysect Środek Owadobójczy Warzywa Kwiaty. Preparat działa aż do 3 tygodni. Dodatkowo zapewnia działanie prewencyjne - działając nie tylko walczy z owadami, które zaczęły niszczyć roślinę, ale również chroni ją przed atakiem nowych.