Chryzantema - uprawa i pochodzenie

Gatunki i odmiany chryzantem

Chryzantemy w ogrodzie to przede wszystkim gatunki wieloletnie, jednak część odmian nie zimuje w gruncie i uprawia się je jako kwiaty jednoroczne lub doniczkowe, trzymane wewnątrz w chłodniejszych porach roku, a także jako wytrzymałe kwiaty cięte. Chryzantema ma ponad 40 gatunków i niezliczoną liczbę odmian o różnych okresach kwitnienia oraz zróżnicowanych kolorach i kształtach kwiatostanów, które mogą przybierać różne formy: od klasycznych po fantazyjne pompony czy pająki.

Do najpopularniejszych gatunków w kraju należy wielokwiatowa  chryzantema ogrodowa, która ze względu na mrozoodporność jest chętnie sadzona jako kwiat rabatowy, choć z powodzeniem może być też uprawiana w doniczkach. Chryzantemy ogrodowe zwykle osiągają rozmiary od 20 cm do ponad 1,2 metra i rozpiętość do 60 cm. 

W Polsce najwcześniejsze odmiany chryzantem zaczynają kwitnąć  już wczesnym latem, a najlepiej sadzić je wiosną. Do wczesnych gatunków należą jednoroczne złocienie takie jak Złocień trójbarwny o przyciągających wzrok trójkolorowych kwiatach o średnicy 6 cm, zwykle wysoki na około 40-80 cm. Z kolei wśród chryzantem wieloletnich popularna jest odmiana Solar, dorastająca do 50 cm, o wielu drobnych, żółtych kwiatach obficie kwitnących już od lipca do pierwszych przymrozków.

Późne chryzantemy kwitną aż do późnej jesieni i można sadzić je jeszcze w trakcie lata.. Popularne późne chryzantemy do uprawiania w ogrodzie to np. wysoka na 40 cm Anastasia. Jej piękne, półkoliste kwiaty utrzymują się aż do końca listopada. Często spotykaną w naszych ogrodach późno kwitnącą odmianą jest także Rubra o pomponiastych, różowych kwiatach, osiągająca średnio 50 cm wysokości i świetnie znosząca ujemne temperatury. 

Uprawa chryzantem krok po kroku

Choć chryzantemy nie należą do bardzo wymagających roślin, lubią dobrze zdrenowaną, żyzną glebę o obojętnym lub lekko kwaśnym poziomie pH – najlepiej pomiędzy 6 a 7, co zagwarantuje im zdrowy wzrost i odpowiednie wchłanianie składników odżywczych. Jeśli chcemy uzyskać piękne, zdrowe kwiaty, pamiętajmy o zapewnieniu roślinom gleby bogatej w potrzebne im składniki odżywcze takie jak azot, który przyspiesza wzrost liści i łodyg, fosfor, niezbędny dla układu korzeniowego, a także potas, zwiększający odporność na choroby. Sadząc chryzantemy w ogrodzie na piaszczystej bądź gliniastej glebie, warto poprawić jej jakość nawozami organicznymi lub kompostem. W doniczkowej uprawie można wspomóc się nawozami w granulacie.

Chryzantemy uprawiać można z nasion lub sadzonek – to drugie rozwiązanie jest jednak znacznie bardziej popularne, szczególnie w naszym klimacie, ze względu na łatwość uprawy i dużą dostępność sadzonek na rynku. Dodatkowo sadzonki szybciej się ukorzeniają, więc roślina potrzebuje mniej czasu na wzrost, a kwiaty wyhodowane w ten sposób będą mniej podatne na choroby.

Jeżeli jesteś początkującym amatorem zieleni, pamiętaj aby przed rozpoczęciem prac zadbać o  podstawowe narzędzia przydatne przy uprawie chryzantem w ogrodzie. Szpadel i motyka pomogą ci przygotować glebę przed sadzeniem, a widły ogrodowe lub pazurki przydadzą się przy rozluźnianiu gleby. Prace wykonuj w rękawiczkach ogrodowych, które uchronią twoje dłonie przed skaleczeniami i brudem.

Gdzie uprawiać chryzantemy

Uprawa chryzantem wymaga miejsca z dobrym dostępem do światła słonecznego, którego kwiaty potrzebują co najmniej 6 godzin dziennie, aby prawidłowo rosnąć – w bardziej zacienionych miejscach rośliny mogą się wydłużać i słabiej kwitnąć. Należy też wybierać stanowiska osłonięte od silnych wiatrów, które mogłyby łamać delikatne pędy kwiatów, oraz unikać miejsc podmokłych, a w przypadku hodowli w doniczce nie przelewać roślin, gdyż w zbyt wilgotne warunki im nie służą.

Chryzantemy w ogrodzie najlepiej sadzić wiosną, po ustaniu przymrozków, ale sadzonki przyjmują się aż do wczesnej jesieni – ważne, aby miały co najmniej sześć tygodni bez mrozu  na wzrost. Sadzonki umieszcza się w spulchnionej glebie na głębokości 7-10 cm w odstępach co najmniej 45 cm,  co zapewni roślinom odpowiednią ilość miejsca, wilgoci i dobry dostęp do powietrza, tak aby wzrastające pędy nie musiały konkurować ze sobą o przestrzeń, co mogłoby negatywnie wpłynąć na ich wzrost.

Jak przyspieszyć kwitnienie chryzantem? Pielęgnacja i dbałość o kwiaty

Chryzantemy negatywnie reagują na przesuszoną glebę, dlatego należy podlewać je regularnie, acz nie nazbyt obficie, gdyż zbyt dużo wody może doprowadzić do chorób i  gnicia korzeni. Jeśli zależy nam na obfitym kwitnieniu Chryzantem, powinniśmy regularnie nawozić je w okresie wegetacji, najlepiej nawozami płynnymi lub w granulacie. Po około dwóch tygodniach od zasadzenia warto przyciąć końcówki pędów, co przyspieszy ich rozkrzewienie i rozwój.

Należy też pamiętać o regularnym usuwaniu zwiędłych łodyg, liści i przekwitłych kwiatów, co zaowocuje powstawaniem nowych pąków i dłuższym okresem kwitnienia. Aby ułatwić krzewienie, przycinaj rośliny, gdy osiągną 15 cm wysokości, a następnie ponownie, gdy nowe pędy osiągną 7-10 cm. Jeśli chcesz przezimować chryzantemy, przytnij pędy na około 10 cm i okryj je materiałem nie zatrzymującym wilgoci – do tego celu najlepiej sprawdzają się gałązki roślin iglastych.

Fakty dotyczące uprawy chryzantem - podsumowanie

Chryzantemy kwitną od sierpnia do listopada, preferują przepuszczalną i lekko kwasową glebę o równomiernie wilgotnym podłożu oraz co najmniej 6 godzin dziennego światła słonecznego. Mogą osiągnąć do 1,2 metra wysokości i do 60 cm rozpiętości w zależności od odmiany. Rośliny osiągają maksymalną wysokość w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego.

Typowe szkodniki i choroby w uprawie chryzantem

Jakie szkodniki zagrażają chryzantemom? 

Chryzantemy najczęściej mogą zaatakować mszyce, przędziorki i wciornastki. Aby zapobiec występowaniu szkodników, ważne jest utrzymywanie dobrej higieny w ogrodzie poprzez regularne usuwanie martwego lub umierającego materiału roślinnego. Można też stosować naturalne środki lub używać preparatów chemicznych. W takim wypadku należy zachować ostrożność i stosować się do instrukcji producenta, aby uniknąć uszkodzenia roślin.

Na jakie choroby narażone są chryzantemy? 

U chryzantem mogą wystąpić takie choroby jak mączniak, rdza biała lub szara pleśń. Aby zapobiec ich występowaniu, należy zadbać o dobrą jakość gleby, sadzić rośliny w odpowiednich odstępach i unikać nadmiernego podlewania. Gdy choroby już wystąpią, należy zastosować grzybobójcze środki ochrony roślin.

Uprawa chryzantem w ogrodzie – najczęściej zadawane pytania

Jak głęboko należy sadzić chryzantemy? 

Chryzantemy sadzimy na głębokości 7-10 cm, aby zapewnić im solidną podstawę i odpowiednią ilość wilgoci.

Jak zachęcić chryzantemy do wytwarzania większej liczby kwiatów?

Należy regularnie przycinać nowe pędy, nawozić i podlewać rośliny oraz usuwać zwiędnięte pąki i kwiaty.

Ile wody potrzebują chryzantemy? 

Chryzantemy potrzebują regularnego podlewania (w okresie letnim nawet codziennie), nie można jednak doprowadzić do przelania podłoża.

Jak zapobiegać szkodnikom/chorobom chryzantem?

Należy usuwać martwe liście, kwiaty i inną materię organiczną, unikać nadmiernej wilgoci, a także dbać o drenaż podłoża oraz odpowiednie odstępy przy sadzeniu.