Uprawa czosnku - jak i kiedy sadzić czosnek

Czosnek to podstawa wielu kuchni świata, m. in. włoskiej, chińskiej, hiszpańskiej czy arabskiej. Używany jest także w polskiej kuchni - przy kiszeniu ogórków czy jako dodatek do zup czy sosów, gdyż dodaje niepowtarzalnego smaku i aromatu. Warto włączyć czosnek do naszej diety także ze względu na jego właściwości zdrowotne.

Odmiany czosnku

Czosnek dzieli się na dwie grupy: strzałkujące (twardołodygowe), które wytwarzają pędy kwiatostanowe i niestrzałkujące (miękkołodygowe), które nie wytwarzają pędów.

Pierwszy typ tworzy reguralne główki, złożone z jednego okółka ząbków. Łodyga czosnku jest dość twarda (stąd jego nazwa), wytrzymała na niskie temperatury. Czosnek tego typu ma też mocniejszy i bardziej złożony smak.

Z kolei łodyga czosnku bez kwiatów jest miękka i elastyczna. Czosnek ma mniejsze ząbki, łagodny smak i lepiej rośnie w cieplejszym klimacie. Czosnek tego typu można przechowywać przez kilka miesięcy i jest on częściej spotykany w supermarketach. 

Odmiany czosnku twardołodygowego do wypróbowania

• Harnaś - jedna z najpopularniejszych odmian, ma wyrazisty smak i dużą główkę
• Orlik - średnio późna odmiana czosnku, ma dość duże ząbki
• Arkus - należy do odmian średnio wczesnych, ma duże główki z fioletowo-brązową łuską

Odmiany czosnku miękkołodygowego do wypróbowania

• Jarus - cechą charakterystyczną wyróżniającą ją pośród innych wiosennych odmian jest zróżnicowanie w wielkości ząbków w jednej główce
• Cyryl - charakteryzuje się kremowo-białą główką, kwitnie wiosną, nadaje się do długiego przechowywania.

Sadzenie czosnku - co potrzebujesz do uprawy czosnku?

Aby rozpocząć uprawę czosnku w swoim ogrodzie, będziesz potrzebować:

1. Łopata
2. Widły ogrodnicze
3. Cebulki czosnku
4. Nawóz naturalny do czonsku lub inny uzdatniacz ziemi
5. Nawóz ogólnego przeznaczenia
6. Siatka lub klosz do okrycia grządki

Jak sadzić czosnek?

Czosnek najlepiej radzi sobie na żyznej, dobrze przepuszczalnej glebie. Warto wybrać miejsce dobrze nasłonecznione. Cebulki potrzebują okresu chłodnego, aby rosnąć, dlatego najlepszy czas na sadzenie czosnku to jesień, chociaż istnieją odmiany, które są przystosowane do sadzenia wiosennego (tzw. odmiany jare).

1. Przed posadzeniem czosnku przygotuj glebę, wyłóż ziemię kompostem lub obornikiem. Jeśli twoja gleba jest zbyt ciężka, gliniasta, zamiast kompostu dodaj żwir lub posadź cebulki w pojemnikach.
2. Usuń wszelkie chwasty i kamienie.
3. Podlej ziemię nawozem ogólnego przeznaczenia zgodnie z instrukcjami producenta.
4. Rozbij główki czosnku na pojedyncze ząbki.
5. Posadź ząbki w odległości 15 cm od siebie i na 2,5 cm głębokości, z końcówkami tuż pod powierzchnią i skierowanymi do góry. Odstęp między rzędami powinien wynosić około 30 cm. 
6. Podlej po nasadzeniu, aby czosnek mógł się osadzić w glebie.
7. Przykryj grządkę siatką lub kloszami, aby ptaki nie wyrywały sadzonek, gdy te się pojawią. Gdy rośliny urosną, stają się mniej atrakcyjne dla ptaków i można osłonę usunąć.

Uprawa czosnku w pojemnikach

Czosnek będzie dobrze rosnąć w pojemnikach na zewnątrz i jest to dobra opcja w ogrodach, w których gleba jest bardzo ciężka i mokra.

1. Wybierz pojemnik o średnicy co najmniej 30 cm i głębokości 20 cm, z dobrymi otworami drenażowymi.
2. Wypełnij dobrej jakości kompostem uniwersalnym i dodaj wolno działający nawóz.
3. Posadź ząbki w odległości 10-15 cm od siebie i na głębokość 2,5 cm, z końcówkami tuż pod powierzchnią i skierowanymi w górę. Nie wkładaj cebulek tuż przy krawędzi pojemnika - zostaw trochę miejsca, ponieważ ząbki będą pęczniały w miarę wzrostu.
4. Podlewaj regularnie, aby ziemia była stale wilgotna.

Dbanie o czosnek

• Po nasadzeniu czosnek nie wymaga zbyt wiele uwagi ani pielęgnacji. Postaraj się tylko nie zapomnieć o kilku podstawowych zasadach, aby uzyskać dobre plony:
• Utrzymuj grządki wolne od chwastów. Usuń chwasty ręcznie, aby nie uszkodzić cebulek motyką.
• Podlewaj czosnek latem i podczas długich okresów suszy.
• Przestań podlewać, gdy liście zaczną żółknąć, a cebulki zaczną puchnąć.
• Gdy zauważysz na czosnku głąbik, czyli zalążek kwiatów, zerwij go, aby skierować całą energię i składniki odżywcze w rozwój cebulek, a nie kwiatostanu. Głąbiki są jadalne i bardzo smaczne.

Zbieranie czosnku

Podczas gdy czosnek rośnie, możesz od czasu do czasu zbierać liście i dodawać je do sałatek. Pamiętaj, by nie zrywać zbyt wielu liści na raz z jednej rośliny. To samo dotyczy zalążków kwiatów - możesz je ugotować lub posiekać na surowo i dodać do sałatki. 

Same cebulki czosnku powinny być gotowe do zbioru już wczesnym latem. Aby sprawdzić, czy czosnek jest już dojrzały, spójrz na jego liście - kiedy żółkną, można śmiało zbierać czosnek. Aby zebrać czosnek bez uszkodzenia, użyj wideł ogrodniczych, aby delikatnie unieść cebulki.

Jak przechowywać czosnek?

• Po zerwaniu czosnku połóż cebulki na zewnątrz na słońcu lub w dobrze wentylowanej szopie, aby cebulki  wyschły. Zajmie to od dwóch do trzech tygodni.
• Gdy skórka czosnku jest sucha i papierowa, oznacza to, że cebulki są gotowe do przechowywania. Usuń wszystkie uszkodzone lub zgniecione cebulki.
• Przechowuj cebulki czosnku w torebce sznurkowej w chłodnym, suchym i ciemnym miejscu.

Potencjalne problemy z czosnkiem

Chociaż czosnek jest łatwy w uprawie, istnieją choroby, które mogą powodować problemy. Czosnkowi zagraża kilka odmian zgnilizny, ale przede wszystkim biała zgnilizna (zgnilizna twardzikowa). To choroba grzybicza, która powoduje gnicie cebulek czosnku i żółknięcie liści. 

Rdza pora to kolejna choroba grzybicza, która dotyka czosnek, a także por i cebulę. Charakterystycznymi objawami są pomarańczowe plamy na liściach. Rdza pora występuje częściej podczas długich okresów deszczowej pogody i na gęsto obsadzonych grządkach. 

Rzadkie obsadzanie grządek ogranicza rozprzestrzenianie się grzybów, ale stwarza idealne warunki do rozwoju chwastów. Potrafią one drastycznie obniżyć zbiory. Sadząc czosnek, spodziewaj się dwóch okresów wzmożonego wzrostu chwastów - wiosną i jesienią. Lista gatunków roślin, które mogą zagłuszyć uprawę, jest długa i obejmuje: chabry, fiołki polne, przytulię, gwiazdnicę, psiankę, rdest i wiele innych.

Poza chorobami i chwastami czosnek jest narażony także na ataki szkodników, przede wszystkim muchówek oraz nicieni. Żerują one zarówno w cebulkach, jak i główkach czosnku, a także drążą kanaliki w częściach zielonych. Niezależnie od miejsca występowania owady te pogarszają kondycję rośliny i obniżają jakość plonu.

Dobra wiadomość jest taka, że spośród wielu odmian czosnku można wybrać te o dużej odporności na choroby i insekty. Wsparciem w uprawie są także herbicydy.