Kolendra – wysiew, uprawa i pielęgnacja

Odmiany kolendry

Kolendra z wyglądu przypomina natkę pietruszki, ale ma zdecydowanie inny smak. Wyróżnia się mocnym aromatem. Liście kolendry w smaku są łagodne, świeże i lekko owocowe z wyrazistą anyżową nutą. Nasiona natomiast mają ciepły i słodkawy smak, z delikatnym aromatem skórki pomarańczowej. Zielone liście wykorzystujemy jako zioła na przykład do robienia naparów, a także dodajemy je do sosów i sałatek. Nasiona idealnie komponują się z egzotycznymi daniami. Warto mieć świeżą kolendrę pod ręką, zwłaszcza że jej uprawa w domu w doniczce jest łatwa, chociaż warto wiedzieć, jaką ją pielęgnować, aby odpłaciła się bogactwem smacznych listków.

Najbardziej popularnym gatunkiem, a przy tym najlepiej dostępnym, jest kolendra siewna (Coriandrum sativum), zaliczana do roślin jednorocznych. Odmiana kolendry Calypso cechuje się wysoką odpornością na jarowizację, ma ciemnozielone liście i może być przycinana, ponieważ zawsze odrasta. Natomiast kolendra Confetti ma liście przypominające liście paproci.

Jakie narzędzia i sprzęty są potrzebne do uprawy kolendry?

Kolendra jest ciekawą rośliną, którą możemy wykorzystać w kuchni jako przyprawę, zwłaszcza do marynowania mięs czy podbicia smaku zup i sałatek. Nie każdy przepada za jej smakiem, ale są dowody na to, że jako ziele była już stosowana w starożytności, a nasiona tej rośliny znaleziono w grobowcu faraona Tutanchamona. Ze względu na swoje właściwości smakowe i lecznicze warto zacząć ją uprawiać w domu.

Czego potrzebujemy do uprawy kolendry:

• preferowana gleba: lekka i przepuszczalna,
• nasiona kolendry,
• nawóz do odżywienia roślin,
• nóż do robienia dziur w ziemi lub inne podobne narzędzie ogrodowe.

Nasiona kolendry do sadzenia znajdziemy w każdym sklepie ogrodniczym, czasem pojawiają się również w dyskontach. W okresie letnim młode roślinki kolendry pojawiają się w centrach ogrodniczych. To również dobra opcja na kolendrę w domu. Pamiętajmy, aby po zakupie przesadzić kolendrę do większych doniczek.

Jak uprawiać kolendrę?

Kolendrę wysiewa się z nasion. Zwykle uprawia się ją w ogrodzie na przełomie czerwca i sierpnia. Młoda kolendra powinna być regularnie i obficie podlewana, a jej podłoże – systematycznie odchwaszczane i spulchniane w międzyrzędziach. Możemy również wysiać kolendrę w doniczce o dowolnej porze roku.



Najważniejsze zasady uprawy kolendry:

1. Na zewnątrz kolendra preferuje chłodne stanowisko, ale nasłonecznione, dlatego dobrze wybrać lekko zacienione miejsce z bardzo dobrze przepuszczalną glebą.
2. Jeżeli uprawiamy kolendrę w doniczce, zapewnijmy jej niewielki cień. Szczególnie należy uważać latem, ponieważ doniczkę z kolendrą najczęściej stawia się na parapecie – możemy wówczas narazić roślinę na przegrzanie.
3. Nie zaleca się sadzić kolendrę blisko kopru ogrodowego i włoskiego. W ogrodzie  najlepiej sadzić ją w miejscu po roślinach okopowych i motylkowych.
4. Kolendrę w ogrodzie należy wysiewać bezpośrednio na dobrze przygotowaną, lekką glebę w miesięcznych odstępach od marca do sierpnia, aby zapewnić sobie stały dostęp do świeżych liści.
5. W przypadku siewu w ogrodzie wkładamy nasiona w przygotowane rowki na głębokość 1 cm w rzędach oddalonych od siebie o około 30 cm. Nasiona wykiełkują po około dwóch tygodniach.
6. Możemy kolendrę wysiać i uprawiać w doniczkach, najlepiej takiej w rozmiarze od 15 do 30 cm. Wysiewamy po kilka nasion w każdej doniczce i stawiamy pojemnik w ciepłym pomieszczeniu lub na nasłonecznionym parapecie. Tutaj ponownie – jeżeli chcemy mieć stale świeżą kolendrę przez cały rok, wysiewajmy ją co 6-8 tygodni.

Jak pielęgnować kolendrę?

Jeżeli decydujemy się na uprawę kolendry w domu lub w ogrodzie, musimy wiedzieć, jak pielęgnować rośliny, aby się dobrze rozkrzewiały i zapewniały stałą dostawę smakowitych liści i nasion.

Młode rośliny kolendry potrzebują dużej ilości wody w glebie i są odporne na niskie temperatury. W późniejszym stadium rozwoju, czyli po wytworzeniu rozety liściowej, wymagają wysokich temperatur i niskiej wilgotności powietrza.

Jeśli roślinki są pozostawione same sobie albo są narażone na stres, to ich liście zaczynają tracić swój smak zaraz po rozpoczęciu kwitnienia. Nie ma to specjalnego znaczenia, jeżeli hodujemy kolendrę dla nasion, jednak w przypadku chęci uprawy kolendry dla ziela musimy odpowiednio zadbać o naszą roślinę.

W zależności od tego, co dokładnie sadzimy w ogrodzie, należy zachować odpowiednie odstępy. Przy siewie młodych roślin na zewnątrz, należy je sadzić w odległości od 5 do 7,5 cm od siebie. Jeżeli chcemy wyhodować kolendrę specjalnie dla nasionek, wówczas zachowujemy odstępy od 20 do 25 cm.

Kolendra wymaga żyznej, ciepłej i lekkiej ziemi, dlatego należy utrzymywać glebę w dobrym stanie, dbać o jej nawożenie i podlewanie. Z wodą uważajmy,  zwłaszcza jesienią i zimą, ponieważ zbyt duża ilość może doprowadzić do gnicia. Zaleca się też, aby na bieżąco usuwać kwiatostany, które spowalniają rozrost liści.

Późną wiosną i latem co kilka tygodni należy podawać roślinom lekki płynny pokarm (pożywkę). Pomoże to zapewnić roślinom ciągłą produkcję liści. Unikajmy pokarmów dla roślin bogatych w potas, ponieważ sprzyja on przedwczesnemu kwitnieniu.

Jak i kiedy zbierać kolendrę?

Zbiór liści należy rozpocząć, gdy staną się jasnozielone i młode, a rośliny osiągną wysokość 10-15 cm. Możemy również zasuszyć naszą kolendrę. Kolendrę zbieramy wówczas w dzień pogodny, najlepiej z samego rana lub wieczorem, ścinając łodygi ostrym nożem i delikatnie wiążąc je w niewielkie snopki, które następnie suszymy.

Możemy zdecydować się na uprawę kolendry typu „cut and come-again”. Odnosi się to do zbierania tylko starszych zewnętrznych liści, aby umożliwić roślinie ciągłe wytwarzanie nowych liści. W innym przypadku pozwólmy roślinie naturalnie się rozwijać, wykształci wówczas nasiona, które będziemy mogli zebrać, wykorzystać w kuchni lub posiać.

Owoce kolendry zbiera się na przełomie lipca i sierpnia – o ich dojrzałości świadczy jasnobrunatny odcień (owoce zaróżowione są niedojrzałe).

Możliwe problemy, szkodniki i choroby w uprawie kolendry

Kolendra siewna podatna jest na choroby grzybowe łodyg i korzeni, szczególnie kiedy panuje duża wilgotność powietrza, a gleba zawiera duże ilości azotu. Sprzyja to porażeniu roślin przez choroby zgorzelowe (Pythium spp., Rhizoctonia solani), powodujące gnicie wysianych nasion i zamieranie wschodzących siewek. Groźną chorobą jest również mączniak i chwościk kolendry. Ponadto kolendra narażona jest na bakteriozę, w tym plamistość liści, zamieranie owoców oraz zgniliznę.

Szkodniki występujące na kolendrze to zmienniki, mszyce, nicienie, a nawet larwy i gąsienice motyli. Aby zmniejszyć ryzyko chorób, głównie bakteryjnych, oraz szkodników przedplonem kolendry siewnej nie powinny być rośliny z tej samej rodziny botanicznej (selerowatych) jak kminek, anyż, koper czy marchew.

Mączniak

Powoduje mączysty nalot na liściach, ogonkach i przylistkach, a także chlorozę i zniekształcanie kwiatów kolendry. W przypadku mączniaka na bieżąco usuwamy porażone liście, a także opryskujemy roślinę dostępnymi preparatami na choroby grzybowe.

Chwościk kolendry

Na liściach i łodygach pojawiają się żółtawe lub szarobrunatne plamy, podłużne i kanciate. Chwościka najlepiej zwalczyć dostępnymi na rynku preparatami, np. środkiem grzybobójczym Substral Saprol.

Zmienik złocieniowy

Najczęściej występującym szkodnikiem na kolendrze jest zmienik złocieniowiec (Lygus campestris L.), powodujący odbarwianie, zasychanie i opadanie pąków rośliny. Wpływa również na słabszy rozwój owoców. Należy regularnie odchwaszczać nasz ogród, ponieważ kwitnące chwasty przyciągają zmieniki. Środki ochrony roślin stosujemy po wystąpieniu szkodnika w uprawie.

Mszyca wierzbowo-marchwiana

Groźnym szkodnikiem jest mszyca wierzbowo-marchwiana (Cavariella aegopodii Scop), powodująca zwijanie się, kędzierzawienie i zamieranie liści oraz roślin. Dodatkowo zanieczyszcza ona rośliny obumarłymi osobnikami, wylinkami i oblepia je wydzieliną.

Inwazję mszyc możemy ograniczyć, wstawiając roślinę do wanny i obmywając ją silnym strumieniem wody. Owady należy usuwać również ręcznie. Pomaga również wystawienie na działanie naturalnych drapieżników, np. biedronek i ptaków, w tym celu kolendrę w doniczce możemy wystawić na balkon lub taras. Jeżeli inwazja jest duża, zastosujmy specjalistyczny preparat do zwalczania mszyc, np. Polysect.

Poczytaj więcej: Mszyce – zmora każdego ogrodnika.