Storczyki – jak uprawiać i pielęgnować je w domu?

Odmiany storczyków

Storczyki, zwane też orchideami, to kwiaty, których największe zróżnicowanie gatunkowe występuje w strefie tropikalnej. Większość storczyków wykorzystuje powietrzne korzenie do przyczepiania się do drzew, skał czy innych roślin (oznacza to, że są epifityczne). Odsłonięte korzenie spełniają dość istotną funkcję, ponieważ pobierają wilgoć oraz składniki odżywcze z otoczenia.

Większość storczyków jest epifityczna, chociaż niektóre są pół-lądowe:

• Storczyki epifityczne to na przykład szeroko dostępna odmiana Phalaenopsis, znaną jako ćmówka, a także silnie pachnące storczyki Cattleya i Oncidium. Innym przykładem jest orchidea Vanda, która jest ceniona za swoje duże kwiaty i często jest sprzedawana na gołym korzeniu, ponieważ rośnie naturalnie.
• Storczyki pół-lądowe to inne tropikalne orchidee, takie jak Paphiopedilum lub Slipper Orchid, których korzenie wrastają w ziemię. W środowisku naturalnym storczyki rosłyby w glebie w dżungli.

Storczyki są uprawiane komercyjnie ze względu na ich wspaniałe kwiaty. Możemy kupić je w każdej kwiaciarni i w wielu sieciowych marketach, pojawiają się ponadto w dyskontach. Ich zaletą jest różnorodność, piękne kwiaty oraz przystępne ceny. Najbardziej popularne, a przy tym najłatwiejsze w pielęgnacji, są falenopsisy (Phalaenopsis), ale kupimy też inne rodzaje storczykowatych np. storczyk Dendrobium.

Jakie narzędzia i sprzęty są potrzebne do uprawy storczyków?

Zamiast kupować gotowe kwiaty, możemy je wyhodować z nasion, ale wymaga to specjalistycznego sprzętu. Zdecydowanie łatwiej jest kupić kwitnące orchidee i otoczyć je odpowiednią troską.

Potrzebne narzędzia do przesadzania i hodowli storczyków w domu:

• pokarm dla storczyków,
• urządzenie do podlewania lub puszka,
• spryskiwacz,
• sadzonki, podpory i klipsy,
• przezroczysta plastikowa doniczka do orchidei,
• nawóz do orchidei,
• podłoże do uprawy storczyków,
• sekator,
• dekoracyjna osłonka na doniczkę (opcjonalnie).

Do codziennej pielęgnacji storczyków potrzebujemy małego urządzenia do podlewania oraz specjalistycznej pożywki (pokarmu) dla storczyków. Do regularnego karmienia najlepiej nadaje się zbilansowany nawóz do storczyków. Jeżeli otoczenie jest bardzo suche, przyda się spryskiwacz, który wytworzy mgiełkę pomagającą w podniesieniu wilgotności.

Możemy potrzebować palików, klipsów i podpórek, aby wesprzeć wschodzące pałki kwiatowe. Upewnijmy się, że są czyste przed użyciem. Ponadto potrzebne będą sterylne narzędzie tnące jak sekator, którym usuniemy martwe lub gnijące części rośliny.

Jak uprawiać storczyki?

Uprawa storczyków w domu dla początkujących może wydać się czasochłonna i wymagająca, ale praca na pewno się opłaci. Zwłaszcza że możemy zakupić od razu młode roślinki – nie musimy uprawiać ich od zera (z nasion). Zaletą tych ekskluzywnych kwiatów jest to, że mogą kwitnąć długimi miesiącami, a ich kwiaty będą idealną ozdobą każdego domu.

Storczykiem najlepiej nadającym się do uprawy w domu jest falenopsis (Phalaenopsis), ponieważ toleruje słabsze oświetlenie, ma trwałe kwiaty i szybko dochodzi do siebie po rzadkim podlewaniu. Warto rozważyć Paphiopedilum, który wprawdzie jest rzadziej dostępny, ale może kwitnąć miesiącami. Odmiana ta ma cętkowane liście, co czyni z niej doskonałą ozdobną rośliną doniczkową nawet poza fazą kwitnienia.

Niezależnie, jaką odmianę wybierzemy, ważna jest odpowiednia uprawa i pielęgnacja storczyków. Tylko wtedy roślina będzie wspaniałą dekoracją, zachwycającą fantazyjnymi kolorami i kształtem kwiatów.

Warto przesadzić nowo zakupione storczyki, aby sprawdzić korzenie i stan podłoża. Powinniśmy też sprawdzić, czy na roślinie nie ma oznak szkodników lub choroby.

Uprawa storczyka w domu krok po kroku

1. Ostrożnie wyciągamy roślinę z doniczki i delikatnie usuwamy podłoże wokół korzeni. Możemy wypłukać korzenie pod zlewem lub moczyć je przez 10 minut – nawodnione korzenie storczyka są bardziej elastyczne i odporne na uszkodzenia.
2. Korzenie powietrzne storczyka są zwykle blade, z zielonymi końcówkami. Nie usuwamy ich, ponieważ bez nich roślina nie przetrwa! Usuwamy tylko martwe korzenie za pomocą sterylnego narzędzia tnącego. Najłatwiejszym sposobem na stwierdzenie, czy korzeń jest martwy, jest jego delikatne naciśnięcie. Jeśli stawia opór i wydaje się mocny, to nadal żyje. Jeśli jest papkowaty lub pomarszczony, oznacza to, że jest martwy i nie będzie już służyć roślinie.
3. Storczyk sadzimy w doniczce tego samego rozmiaru, co zakupiona, lub wybieramy o jeden rozmiar większą. Upewnijmy się, że korzenie mają miejsce – najlepiej sprawdzi się tu przezroczysta doniczka, dzięki której możemy regularnie sprawdzać stan korzeni. Taka plastikowa doniczka ma jeden minus – nie jest ładna wizualnie, dlatego możemy ją schować w ozdobnej osłonce (innej doniczce).
4. Dodajemy troszeczkę nowego podłoża, stukając w bok doniczki tak, aby znalazło się między korzeniami orchidei. Używamy specjalnego podłoża do uprawy storczyków, ponieważ tradycyjna gleba nie jest odpowiednia dla tych tropikalnych roślin. Podłoże dla storczyków zastępuje glebę i zapewnia podparcie bez ryzyka duszenia korzeni. Mieszanki do storczyków mogą zawierać wióry z kory, węgiel drzewny, mech torfowiec i łupiny orzecha kokosowego. Są przewiewne, ale często organiczne, do tego zatrzymują wilgoć, aby korzenie mogły ją wchłonąć.
5. Raz lub dwa razy w miesiącu możemy nawozić storczyka płynną karmą. Nawożenie należy robić częściej, gdy pojawią się kwiatostany.
6. Po zakończeniu kwitnienia używamy sekatora, aby usunąć łodygę kwiatową u podstawy rośliny.

Storczyki na ogół wymagają przesadzania co dwa do czterech lat, w zależności od gatunku. Ciekawostką jest również możliwość samodzielnego zabarwienia orchidei.

Jak zabarwić storczyka w domu? Jeżeli chcemy uzyskać niebieskiego storczyka, dodaje się odrobinę atramentu do wody przy podlewaniu. Stosowane są również barwniki spożywcze, które są wstrzykiwane w nacięte pędy. Warto podkreślić, że każda ingerencja w roślinę jest dla niej groźna i lepiej nie eksperymentować, jeżeli zależy nam na zachowaniu pięknych kwiatów.

Jak pielęgnować storczyki?

Dla początkujących miłośników storczyków utrzymanie roślin w dobrej kondycji może wydawać się wymagające. W rzeczywistości pielęgnacja storczyków jest prosta, pod warunkiem, że znana jest nam odmiana rośliny. Jeżeli to wiemy, bez problemu stworzymy w domu odpowiednie warunki dla rośliny i zaspokoimy jej szczególne wymagania.

Pielęgnacja różnych odmian storczyków:

• Storczyki takie jak Phalaenopsis i Oncidium preferują jasne światło, ale nie bezpośrednią ekspozycję. Dobrze się sprawdzi osłona słoneczna, na przykład roleta, która przefiltruje mocniejsze promienie słoneczne. Liście tych odmian mogą się palić pod wpływem bezpośredniego słońca, zwłaszcza podczas upałów.
• Jeśli myślimy o słonecznym miejscu dla storczyka, rozważmy odmiany, które lubią zarówno światło, jak i ciepło. Będą to odmiany Cattleyas, Vandas i Dendrobiums. Tutaj również dobrze jest osłonić roślinę przed mocniejszym światłem, na przykład stosując rolety czy firanki.
• Większość orchidei rozwija się w temperaturach od 18 do 25°C. W niskich temperaturach niektóre storczyki, takie jak Dendrobium, w ogóle nie zakwitają.

Inne odmiany storczyków, takie jak Cymbidiums i Phalaenopsis, potrzebują niewielkiego spadku temperatury, aby zachęcić je do kwitnienia. Niezależnie od gatunku najlepiej unikać ekstremalnych zmian temperatury, ponieważ może to stresować roślinę.

Podlewanie storczyków

Storczyki należy regularnie podlewać, zwłaszcza w okresie ich aktywnego wzrostu. Częstotliwość podlewania zależy od temperatury w pomieszczeniu i wilgotności. Na przykład w suchym środowisku o niskiej wilgotności storczyki należy nawadniać częściej.

Podczas podlewania pozostawiamy podłoże i korzenie dokładnie zwilżone. Należy się upewnić, że rośliny nie przelaliśmy i ewentualny nadmiar wody może swobodnie uciec, np. przez dziurę w dnie doniczki. Unikamy zamoczenia liści, ponieważ woda stojąca może doprowadzić do gnicia.

Najłatwiejszą metodą jest namoczenie doniczki ze storczykiem w większym pojemniku i pozostawienie na 5 do 10 minut. Po upływie tego czasu doniczkę wyciągamy z wody i odstawiamy najlepiej do zlewu, aby woda mogła całkowicie wypłynąć z doniczki. Zanim odstawimy kwiatka na miejsce, przetrzyjmy spód i zewnętrzną część doniczki papierowym ręcznikiem, aby usunąć resztkę wody.

Storczyki należy nawadniać na początku dnia, najlepiej rano, wodą letnią (gorąca lub zimna może uszkodzić korzenie). Pamiętajmy, by ich nie przelewać, ponieważ zbyt częste podlewanie jest zabójcze dla storczyków i mogą gnić – liście zaczną wtedy żółknąć, a kwiaty zwiędną i odpadną. W praktyce lepiej roślinę przesuszyć niż ją przelać.

Jeżeli chcemy sprawdzić, czy roślina nie jest odwodniona, to nasze postępowanie również zależy od rodzaju storczyka:

• W przypadku Phalaenopsis sprawdzamy kolor korzeni, ponieważ przy odwodnieniu zmienia się z jasnozielonego na srebrny lub szary.
• Przy Oncidium i Cattleya dotykamy podłoża, aby sprawdzić, czy nie jest suche w dotyku.

Wilgoć i wentylacja dla zdrowych korzeni

Różne storczyki mają różne potrzeby dotyczące wody. Storczyk Phalaenopsis jest szczególnie odporny i może radzić sobie bez stałego podlewania, podczas gdy Vandas i Paphiopedilum potrzebują większej wilgoci (na poziomie 70-80%), aby dobrze się rozwijać.

Storczyki pobierają składniki odżywcze i wilgoć za pomocą swoich korzeni, które w naturze są wystawione na działanie powietrza. Dlatego też zdrowie korzeni ma kluczowe znaczenie dla sukcesu uprawy storczyka w domu.

Karmienie i regularne podlewanie sprawia, że storczyki pięknie kwitną, a regularne kontrole pod kątem martwych lub gnijących korzeni mogą uratować życie roślinie. Odpowiednia wentylacja jest również niezbędna dla dobrego zdrowia korzeni. Mając to na uwadze, upewnijmy się, że używamy doniczki z otworami wentylacyjnymi i drenażowymi. Podlewajmy roślinę też tylko wtedy, gdy jest to konieczne.

Jak i kiedy kwitną storczyki?

Storczyki w domu wymagają odpowiedniej pielęgnacji, tj. regularnego nawadniania oraz nawożenia – tylko wtedy odpłacą się pięknym wyglądem i obfitym kwitnieniem.

Zwykle storczyki kwitną raz do roku przez około 4 miesiące. W przypadku rozrośniętych roślin kwitnienie może odbywać się nawet 2 do 3 razy w roku, a nawet ciągle – roślina wytwarzać będzie nowe kwiaty na starych łodygach.

Możliwe problemy, szkodniki i choroby w uprawie storczyka

Podczas podlewania storczyka zachowajmy ostrożność, ponieważ jest podatny na gnicie korzeni, liści i łodyg. Nie należy pozostawiać na liściach wody. Unikamy także nadmiernego podlewania.

Tak samo, jak inne rośliny domowe storczyki mogą być narażone na atak szkodników takich jak łyski, wełnowce i przędziorki. Są również podatne na utratę pąków pod wpływem stresu. W przypadku zaobserwowania ataku szkodników, np. przędziorków, roślinę należy odseparować od pozostałych, umyć pod prysznicem i zwiększyć wilgotność powietrza, np. ciągle zraszając roślinę. Uważajmy, aby nie doprowadzić do zapleśnienia.

Dowiedz się więcej: Ochrona storczyków przed szkodnikami

Do najczęściej występujących chorób storczyków zaliczana jest się wiroza liści i mokra zgnilizna bakteryjna (choroby bakteryjne) oraz fuzarioza (choroba grzybicza). Groźna jest również szara pleśń, która jest jedną z najgroźniejszych chorób roślin ozdobnych – jej rozwojowi sprzyja wilgotność powietrza, dlatego należy unikać zraszania liści czy przelewania kwiatów.

Fuzarioza

Doprowadza do żółknięcia najstarszych liści, a u podstawy pojawia się czarna zgnilizna z pomarańczowymi zarodkami. Zainfekowany storczyk powinno się usunąć, a najlepiej spalić. Sąsiadujące z nim rośliny natomiast zaleca się spryskać preparatem przeciwgrzybiczym, zachowując zalecane środki ostrożności (zabieg wykonać najlepiej poza mieszkaniem).

Mokra zgnilizna bakteryjna

Na liściach storczyków pojawiają się małe plamy, często z jaśniejszą otoczką, które szybko się powiększają i z czasem ciemnieją. Liście stają się wodniste i pachną zgniłymi warzywami. W początkowej fazie należy usunąć zainfekowane liście, a miejsca ran potraktować węglem drzewnym. Mocno porażony storczyk najlepiej wyrzucić.

Wiroza liści

Na liściach porażonych storczyków pojawiają się plamy o różnym kształcie i rozmiarze, w kolorze żółty. Z czasem całe liście żółkną i zasychają. Najlepiej w takim przypadku roślinę całkowicie usunąć, ponieważ może zainfekować inne rośliny.

Poczytaj więcej, jakie choroby mogą atakować storczyki