Sadzenie i uprawa ziemniaków

Jak uprawiać ziemniaki

Ziemniaki (Solanum tuberosum) są bulwami, które formują się i rosną przy korzeniu rośliny. Roślina ta wytwarza również pędy kwiatowe, które pojawiają się nad ziemią. 

Ziemniaki są nie tylko ważnym źródłem węglowodanów, ale również także  potasu. Dzięki ich uniwersalności, można spożywać je zarówno na ciepło, jak i na zimno, przyrządzając je na wiele sposobów. Na szczęście uprawa ziemniaków zarówno w pojemnikach, jak i w ziemi, jest bardzo prosta. Zaledwie kilka innych roślin zapewnia tak duże zbiory, jak ziemniak.

Kiedy sadzić ziemniaki

Zanim kupisz sadzeniaki, poświęć trochę czasu na zapoznanie się z odmianami i rodzajami ziemniaków, ponieważ różne odmiany inaczej sprawdzają się przy różnych sposobach gotowania. Zasadniczo, młode ziemniaki są lepsze do gotowania i przyrządzania sałatek, ponieważ zawierają mniej skrobi i dlatego nie rozgotowują się tak szybko, podczas gdy większe ziemniaki bardziej nadają się do tłuczenia i pieczenia.

Ziemniaki można podzielić na trzy grupy ze względu na terminy ich sadzenia: bardzo wczesne, wczesne i późne (plon główny). Odmiana ziemniaka ma wpływ na czas sadzenia i zbioru, jednak okres ten może różnić się w zależności od wystąpienia ostatniego przymrozku. 

Ziemniaki bardzo wczesne są szybkie w uprawie, przeważnie sadzi się je pod koniec marca i zbiera od czerwca do lipca. Te małe ziemniaki są często określane jako „młode”. Cienka skórka i słodszy smak sprawiają, że najlepiej jeść je świeże, ponieważ nie nadają się do przechowywania.

Ziemniaki wczesne zwykle sadzi się w pierwszej połowie kwietnia, a zbiera od lipca do sierpnia. Są większe niż młode ziemniaki, ale mniejsze niż późne. 

Plon główny sadzimy w drugiej połowie kwietnia i zbieramy od sierpnia do października. Późne ziemniaki są zdecydowanie największe oraz przystosowane do długiego przechowywania, więc możemy jeść je przez całą zimę.

Czego potrzeba do uprawy ziemniaków 

Do rozpoczęcia uprawy niezbędne są:

• sadzeniaki ziemniaka
• nawóz do ziemniaków
• głęboki pojemnik lub worek na uprawy
• łopatka ogrodowa
• widły ogrodnicze i szpadel
• konewka
• skrzynie do przechowywania, torby lub worki

To jednak nie koniec listy narzędzi przydatnych do uprawy ziemniaków w ogródku. Na późniejszym etapie ważne będą także: ostra motyka (gracka, opielacz ręczny), która pomoże pozbyć się chwastów, a także jej wariant w kształcie litery U albo trójzęba, który pozwala odgarniać ziemię wokół bulw ziemniaczanych bez ich przecinania. Zbiory usprawnią gable, czyli widły o gęsto rozmieszczonych i tępo zakończonych zębach.

Jak sadzić ziemniaki

Zamiast używania starych kiełkujących ziemniaków, poleca się kupowanie kwalifikowanych sadzeniaków, ponieważ uznawane są za mniej podatne na choroby. Sadzeniaki dostępne są od później zimy do wiosny. Jeśli kupimy je wcześniej, damy im szansę na podkiełkowanie. 

Proces ten polega na pozostawieniu sadzeniaków w jasnym i chłodnym, ale nie mroźnym miejscu, aby mogły podkiełkować. Zachowaj ostrożność podczas obchodzenia się z kiełkującymi ziemniakami, ponieważ kiełki są delikatne i mogą się z łatwością urwać. Jeśli chcesz pominąć ten etap, ziemniaki i tak powinny wykiełkować pod ziemią, ale pojawienie się pędów może zająć trochę więcej czasu.

Sadzenie ziemniaków w ziemi 

Ziemniaki rosną w większości gleb, ale najlepiej uprawiać je w takiej, która jest luźna, żyzna i dobrze nasłoneczniona. Jesienią możesz przygotować glebę przed sadzeniem, dodając do niej dojrzałego obornika lub nawozu.

Jak głęboko i gęsto sadzić ziemniaki

Wykop płytkie rowy o głębokości 7,5-15 cm i sadź ziemniaki kiełkami lub oczkami skierowanymi do góry. Jeżeli sadzisz odmianę bardzo wczesną, sadzeniaki mogą być bliżej siebie. 

Przed podlaniem zasyp i przykryj sadzeniaki ziemią. Staraj się nie podlewać ich zbyt często aż do czasu pojawienia się pędów, ponieważ sadzeniaki mogą gnić w przesiąkniętej glebie. 

Jak sadzić ziemniaki w workach i  pojemnikach

Jeśli gleba jest ciężka, gliniasta lub brakuje ci miejsca, możesz wypróbować uprawę ziemniaków w pojemnikach lub podniesionych grządkach. Wybierając tę opcję, ze względu na ograniczoną przestrzeń, lepiej użyć wczesnych odmian ziemniaków, ponieważ ich bulwy są mniejsze. 

Na jednego sadzeniaka przeznacza się około 10 litrów kompostu, więc w pojemniku o pojemności 40 litrów możesz posadzić do 4 sztuk. Do sadzenia użyj dobrej jakości ziemi kompostowej i upewnij się, że pojemnik lub worek ma odpowiednie otwory drenażowe.

Napełnij pojemnik w jednej czwartej kompostem i umieść na jego powierzchni sadzeniaki, również pędami lub oczkami skierowanymi ku górze. 

Kontynuuj przykrywanie sadzeniaków większą ilością ziemi, aż jej poziom osiągnie około 2-3 cm poniżej górnej krawędzi pojemnika. Podlej i poczekaj, aż pojawią się pędy.

Jak uprawiać, obsypywać i chronić ziemniaki

Podczas aktywnego wzrostu należy zapewnić roślinie odpowiednie nawodnienie, szczególnie podczas okresu suszy. Aby uzyskać lepsze plony, warto regularnie nawozić ziemię. Pojawienie się kwiatów oznacza, że w glebie tworzą się bulwy ziemniaka. 

Warto również usypać wyższe wałki ziemi (redliny) wokół podstawy roślin. Pomaga to w utrzymaniu korzeni w chłodzie i chroni powstające w pobliżu powierzchni gleby bulwy przed ekspozycją na słońce, które może sprawić, że staną się one zielone i trujące.

Pędy ziemniaka są delikatne, więc jeśli pojawią się podczas przymrozków, można je zabezpieczyć pokrywą. To kolejna zaleta uprawy ziemniaków w pojemnikach można je łatwo przenieść w czasie przymrozków.

Potencjalne problemy z uprawą ziemniaka

Ziemniaki mogą być narażone na szkodniki, takie jak ślimaki i mątwiki, oraz na choroby takie jak zaraza ziemniaka, która może rozwinąć się w wilgotnych i ciepłych warunkach. Zaraza ziemniaka powoduje zgniliznę łodygi i bulw, zabijając roślinę. 

Postaraj się więc wybrać odmiany odporne na zarazę, takie jak na przykład Setanta lub Sarpo Mira, lub wybierz rośliny wczesne, które zwykle zbiera się, zanim pojawi się zaraza. Możesz również wybrać odmianę ziemniaka odporną na niektóre szkodniki. 

Choroby i szkodniki, które atakują ziemniaki, wpływają nie tylko na nadziemną część rośliny, ale też na bulwy. Wychodowanie zdrowych, smacznych i łatwych w przechowywaniu ziemniaków zależy w dużej mierze od zasobności gleby oraz pogody. Następujące po sobie naprzemiennie ulewy i okresy suszy mogą przyczyniać się m.in. do paciorkowatości,  dzieciuchowatości czy pustowatości bulw. Z kolei nieprawidłowe dobór i przygotowanie gleby mogą wywoływać rdzawą plamistość miąższu. 

Zagrożeniem dla ziemniaków są także chwasty, m.in.: trudny do wyeliminowania perz, różne odmiany rdestu czy lebioda. Silne zachwaszczenie pola ziemniaczanego może obniżać plon nawet o 70%; utrudnia także zbiory.

Kiedy zbierać ziemniaki

Możesz zacząć zbierać ziemniaki, gdy ich kwiaty obumrą. Jednak wielu ogrodników woli poczekać kilka tygodni, aby bulwy ziemniaka miały ostatnią szansę na urośnięcie przed zbiorem. 

W końcu liście i łodygi zaczną żółknąć i obumierać, co jest dobrym momentem na rozpoczęcie wykopków. Potraktuj ten etap jako sygnał do zaprzestania podlewania. Robiąc to co najmniej dzień lub dwa przed zbiorami, dajesz glebie szansę wyschnięcia, co sprawia, że zbieranie plonów staje się dużo czystsze.

Jak zbierać ziemniaki

Wykop całą roślinę widłami lub szpadlem, uważając, aby nie wbić ich w bulwy. Niektóre ziemniaki łatwo odchodzą od korzeni rośliny, inne należy delikatnie oderwać.

Po zbiorach możesz umieścić ziemniaki w suchym miejscu do podeschnięcia, pozostawiając na nich trochę ziemi. Ułatwi to ich późniejsze czyszczenie. Przebierając ziemniaki do jedzenia i przechowywania, przetestuj ich skórkę palcem. Te ze skórą, która łatwo pęka po naciśnięciu, powinny być użyte w pierwszej kolejności, a te o jędrniejszej i twardszej skórze można przeznaczyć do dłuższego przechowywania. Ziemniaki pozostaw w ciemnych, chłodnym i dobrze wentylowanym miejscu, najlepiej w papierowej torbie lub jutowym worku. 

Nie ma nic lepszego niż uprawa, gotowanie i jedzenie własnych ziemniaków. Pomyśl o tych wszystkich kulinarnych możliwościach!