Bladluizen

Kenmerken van de bladluis 

Bladluizen kunnen een echte plaag zijn. Er bestaan wereldwijd bijna 4700 soorten, waarvan er 900 voorkomen in Europa. Ontsnappen doe je er dus niet aan! 

Amphorophora, Pentalonia, Cavariella, Aphis en ga zo maar door: het zijn maar enkele leden van de zeer grote familie van de Aphidoidea.  

Bladluizen voeden zich met het sap van planten dat ze opzuigen met behulp van hun rostrum of steeksnuit.  

Bladluizen voeden zich met het sap van planten, vaak hebben ze een voorkeur voor specifieke planten. Zo verkiezen sommige rozenstruiken, terwijl andere dan weer de voorkeur geven aan fruitbomen, moestuinplanten of sierplanten. 

Hoe herken je een bladluis? 

Bladluizen zijn insecten en hebben dus zes poten. Ze kunnen groen, zwart, geel, violet of blauw zijn, al dan niet vleugels hebben en ze zijn gewoonlijk 2 tot 4 millimeter groot. Ze hebben antennes tussen hun twee ogen en de mondstukken zijn vergroeid tot een rostrum (een steeksnuit) die zich onder het lichaam bevindt wanneer het insect zich niet aan het voeden is. Aan het achterlijf hebben bladluizen buisvormige organen, waaruit ze als uitwerpsel honingdauw afscheiden. 

De voortplanting kan geslachtelijk verlopen, maar  gebeurt meestal door middel van parthenogenese of maagdelijke voortplanting. In dat geval hoeven de vrouwtjes niet bevrucht te worden en zijn er geen mannelijke voortplantingscellen nodig. 

Doordat de voortplanting op die manier een stuk eenvoudiger is, verloopt ze ook veel sneller. Zo kunnen bladluizen zich zeer snel ontwikkelen. Ook de klimaatopwarming speelt hierbij een belangrijke rol. 

Doordat de lente steeds vroeger start en de winters minder streng worden, kunnen meer en meer exotische soorten bladluizen overleven in Europa. 

Hoe weet je of je planten last hebben van bladluizen? 

Bladluizen voeden zich met het sap van planten. Hierdoor gebruiken ze zelf een deel van de voedingsstoffen die de plant nodig heeft voor zijn groei. Visueel zul je merken dat je plant verkommert, niet groeit zoals het hoort, er ziek uitziet oogt en mogelijk zelfs ontsierende misvormingen ontwikkelt.  

Het spreekt voor zich dat het voor bladluizen makkelijker is om sap te zuigen uit de nerven van jonge blaadjes of om met hun steeksnuit de zachte bloemknoppen te doorprikken. 

Het is dan ook zaak om de groei van je planten nauwlettend te volgen en regelmatig de bloemknoppen en de onderkant van de jonge blaadjes te checken. Hoewel het kleine insecten zijn, verzamelen bladluizen zich altijd in groepen, zodat je ze makkelijk kunt spotten. 

De aanwezigheid van mieren kan ook een uitstekende indicator zijn van de activiteit van bladluizen. 

Beide insecten leven namelijk in symbiose! Mieren voeden zich met de honingdauw die bladluizen uitscheiden. Die vloeistof is rijk aan suikers en aminozuren, en mieren zijn er dol op.  

In ruil voor de voeding beschermen mieren de bladluizen en verplaatsen ze ze zelfs naar de plekjes met het beste plantensap. Met andere woorden: als je flink wat mieren opmerkt, dan zijn de bladluizen meestal niet veraf! 

Bestrijding: hoe raak je verlost van bladluizen? 

Bladluizen brengen de wintermaanden ondergronds door en komen te voorschijn in de lente. De meest natuurlijke oplossing is dan ook een lange en strenge winter, die een groot deel van de kolonie kan vernietigen. Dat lukt natuurlijk lang niet altijd!  

Naaldbomen, sierbomen, sierstruiken en rozen 

De kwaliteiten van brandnetelgier, dat je verkrijgt door brandnetels te laten gisten in water, zijn al sinds de oudheid bekend. Brandnetelgier op de bladeren sproeien is een vaak gebruikte oplossing in de moestuin als voor sierplanten. 

Er bestaan ook specifieke producten tegen bladluizen die toegelaten zijn in de biolandbouw. Ze zijn gebaseerd op koolzaadolie, een actief bestanddeel van plantaardige oorsprong. Deze producten zijn heel doeltreffend tegen alle soorten bladluizen (groene, zwarte en gevleugelde) en kunnen gebruikt worden op rozenstruiken, sierplanten, moestuinplanten en fruitbomen. Wacht na een behandeling tegen bladluizen wel zeker twee dagen voor je groenten en fruit oogst.  

Sla je graag twee vliegen in één klap? Gebruik dan meteen ook een behandeling tegen mieren om ook die insecten een halt toe te roepen. Smeer bijvoorbeeld een lijm tegen naar boven kruipende insecten op de stam van je fruitbomen om hun bewegingen te beperken. 

Kamerplanten 

Als je je kamerplanten in de zomer op het balkon of terras zet, dan zouden ze bij het weer naar binnenhalen weleens vol bladluizen kunnen zitten. Om ervan verlost te raken is het interessant om eerst te proberen ze weg te vegen met een nat doekje.  

Gaat het om een echte plaag, dan schakel je beter over naar een insecticide op basis van koolzaadolie en pyrethrum om te sproeien. Indien nodig kun je overwegen om de behandeling een week later te herhalen.  

Hoe voorkom je de aanwezigheid van bladluizen?  

Nuttige planten tegen bladluizen 

Planten zijn je bondgenoten! Sommige zijn namelijk insectenwerend: parasieten mijden hun omgeving door hun sterke geur. Dat geldt bijvoorbeeld voor lavendel, afrikaantjes, munt en boerenwormkruid. Er bestaan zelfs specifieke bloemzadenmengelingen om bladluizen op afstand te houden, en andere om vogels te lokken!  

Bepaalde planten zullen ook bladluizen aantrekken. Dat geldt bijvoorbeeld voor Oost-Indische kers. En als de bladluizen op de Oost-Indische kers zitten, blijven je fruitbomen of je boontjes er wellicht van gespaard! 

Bladluizen op natuurlijke manier bestrijden in samenwerking met hun natuurlijke vijanden

Bladluizen maken deel uit van de voedselketen en hebben dus ook verschillende natuurlijke vijanden! Vogels, en mezen in het bijzonder, verorberen bijzonder veel bladluizen. Door nestkastjes te hangen voor mezen zorg je er dus voor dat de hoeveelheid bladluizen in je tuin nooit te groot zal worden. 

Insecten als de groene gaasvlieg, oorwurmen, sprinkhanen en natuurlijk ook lieveheersbeestjes lusten ook heel graag bladluizen. Vrouwelijke solitaire wespen vangen bladluizen en plaatsen ze in hun nest als voedsel voor hun larven. Om de aanwezigheid van al die nuttige insecten te verzekeren in je tuin is het een goed idee om een insectenhotel te plaatsen.