Jak rozpoznać choroby i szkodniki w uprawie buraka?
Burak jako roślina uprawna cieszy się dużą popularnością. Jego pielęgnacja jest stosunkowo prosta i mało problematyczna. Ponadto jest to warzywo charakteryzujące się powszechnie docenianym smakiem, wysoką zawartością składników odżywczych i łatwością przechowywania. Jednak nawet dobrze rokujące uprawy mogą zmarnieć na skutek choroby buraków lub oddziaływania szkodników. Poznaj najczęstsze zagrożenia i sprawdź jak sobie z nimi poradzić.
Szybkie rozpoznanie choroby w uprawie buraka, identyfikacja źródła problemu oraz ocena, na jaką skalę wystąpił, są istotne dla utrzymania dobrej kondycji warzyw. Kontrola powinna szczególnie skupiać się na widocznych częściach buraków, w tym na liściach. Często są one wskaźnikiem kondycji rośliny. Można na nich zauważyć nie tylko charakterystyczne zmiany i uszkodzenia, ale także szkodniki. Warto zwrócić uwagę na wszelkie deformacje, naloty oraz defekty w postaci perforacji. Wybiórczo można także ocenić stan bryły korzeniowej roślin. Uprawy buraka zaatakowane przez choroby lub szkodniki można odróżnić od zdrowych upraw nie tylko na podstawie kondycji liści, ale także tempa rozwoju rośliny. Buraki na polu zajętym chorobą mogą rosnąć wolniej, ponieważ pozbawiane są części składników odżywczych i wody. Z zależności od tego, w jakiej fazie wzrostu zostały zaatakowane, rośliny mogą stopniowo usychać, a nawet zamierać.
Najczęstsze choroby buraka
Podstawowym warunkiem ochrony każdej uprawy, zatem również i buraka, jest znajomość podstawowych chorób, które mogą zaatakować roślinę. Umiejętność rozpoznania źródła zakażenia i wiedza jak mu przeciwdziałać jest sposobem na zmniejszenie strat. Najpopularniejsze choroby buraka to:
Chwościk buraka
Zakażenie wywoływane jest przez grzyby z gatunku Cercospora beticola. Chwościk w buraku w pierwszej kolejności atakuje starsze liście, pozostawiając na nich małe brunatne plamki o czerwono-brunatnej obwódce.
Zgorzel siewek buraka
Zgorzel siewek buraka to choroba, którą wywołuje duża grupa patogenów. Często są to grzyby Rhizoctonia solani, Fusarium, Alternaria lub grzybopodobne organizmy, takie jak Pythium, Aphanomyces, Phytophthora. Cechą wspólną zakażenia jest moment wystąpienia. Atakowane chorobą są rośliny bardzo młode, będące w początkowej fazie rozwoju, a najczęstszym skutkiem jest obumarcie siewki. Przedwschodowa zgorzel buraka atakuje nasiona jeszcze przed wykiełkowaniem i objawia się małą liczbą młodych roślin. Zgorzel powschodową można rozpoznać po stopniowym więdnięciu siewek. Walka ze zgorzelą siewek buraka polega w głównej mierze na zapobieganiu zakażeniom. Działania profilaktyczne to odpowiednie przygotowanie gleby zgodnie z preferencjami rośliny, zachowanie właściwych parametrów siewu, takich jak optymalny termin czy głębokość siania oraz zaprawianie lub otoczkowanie nasion. Zalecane jest także stosowanie płodozmianu oraz usuwanie z pola porażonych siewek.
Żółtaczka buraka
Jest chorobą wywoływaną przez wirusy, które przenoszą mszyce. Objawy są zależne od odmiany zakażenia. Łagodną wersję żółtaczki można rozpoznać po pojawiających się plamach w kolorze żółto-pomarańczowym. Liście stają się kruche i charakterystycznie chrzęszczą podczas zgniatania.
Zgnilizna korzeni buraka
To choroba o podłożu grzybiczym, wywoływana przez patogeny z rodziny Aphanomyces cohlioides lub Rioctonia solani. W wyniku zakażenia korzeń rośliny gnije. Proces zepsucia rozpoczyna się od wierzchołka lub powierzchni bocznej korzenia. Wraz z postępem choroby gnije cała część podziemna buraka, a liście często usychają.
Alternarioza buraka
Wywoływana przez grzyby z rodziny Alternaria. Ten typ zakażenia roślin występuje powszechnie, nie wymaga jednak podejmowania działań mających go zwalczać. Grzyb atakuje osłabione lub uszkodzone, zamierające liście.
Szkodniki atakujące buraki
Od wysiewu aż po zbiory buraki są narażone na ataki różnych gatunków szkodników. Niektóre są niebezpieczne dla roślin tylko w określonych fazach wzrostu, inne natomiast przez cały okres wegetacji. Najczęściej spotykane szkodniki buraków to:
Mątwik burakowy
To szkodnik, który mimo niewielkich rozmiarów, może spowodować znaczne straty w plonach. Mątwika burakowego trudno dostrzec gołym okiem, można jednak rozpoznać zaatakowaną przez niego uprawę po placowym więdnięciu roślin. Wykopany burak ma nieprawidłowo uformowaną bryłę korzeniową, o obfitej brodzie korzonków bocznych.
Pchełka burakowa
To niewielkich rozmiarów chrząszcze, które podczas żerowania uszkadzają zielone części roślin, zwłaszcza liście. Charakterystyczne, wygryzione przez szkodniki okienka, są niebezpieczne szczególnie dla sadzonek.
Śmietka burakowa
Jest przedstawicielem rodziny muchówek. Spustoszenie w uprawach sieją larwy, które wygryzają miękisz liści. Wskutek ich działalności zaatakowane liście odróżniają się jaśniejszym kolorem na tle zdrowych roślin. Uszkodzone tkanki z czasem stają się brązowe, zamierają i ulegają wykruszeniu.
Mszyca burakowa
To niewielkie owady, które w swojej bezskrzydłej formie tworzą kolonie zasiedlające spodnią część liści. Skutkiem ich żerowania jest słaby wzrost roślin oraz deformacja liści. Ponadto mszyce przenoszą choroby wirusowe, takie jak żółtaczka buraka.
Ochrona buraków i metody zwalczania chorób i szkodników
Zabezpieczając uprawy przed pojawieniem się chorób i szkodników oraz zwalczając te, które już wystąpiły, należy sięgać po wszystkie dostępne metody, ze szczególnym nastawieniem na nie chemiczne sposoby chroniące buraki. Choroby dzięki temu pojawiają się rzadziej, zminimalizowane zostaje zbędne oddziaływanie środków chemicznych na środowisko, a wyhodowane warzywa są bezpieczniejsze.
- Szczególną uwagę warto zwrócić na:
- Dotrzymanie optymalnych terminów uprawy, zwłaszcza siewu
- Odpowiedni dobór stanowiska i gleby - buraki najlepiej rosną na glebie piaszczysto-gliniastej oraz bogatej w próchnicę (SUBSTRAL Naturen Bio Humus do Warzyw i Ziół). Stanowiska podmokłe, o kwaśnych odczynie pH nie będą korzystne dla tego warzywa.
- Dobrze zaplanowany płodozmian jest kluczowym zagadnieniem dla ograniczenia populacji organizmów szkodliwych dla buraków. Buraków nie należy uprawiać po sobie, po ziemniakach i po roślinach kapustowatych. Dobrym przedplonem są natomiast zboża, rośliny bobowate, dyniowate, czosnkowate.
- Właściwe przygotowanie gleby zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób powodowanych przez grzyby oraz wspomaga odpowiedni rozwój korzeni buraków (np. poprzez nawożenie SUBSTRAL Organiczny Nawóz w Płynie do Owoców i Warzyw).
Stosując odpowiednie działania profilaktyczne, można w dużej mierze zapobiegać pojawianiu oraz rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników. Szczególnie wartymi zastosowania są środki higieny w uprawie buraków. Należy do nich staranny zbiór rośliny uprawianej na polu wcześniej oraz usunięcie z przygotowywanego stanowiska wszelkich pozostałości, które mogłyby stać się źródłem zakażenia. Ważne jest również oczyszczanie narzędzi i maszyn ogrodniczych z resztek, ponieważ mogą one przenosić szkodliwe organizmy. W ramach profilaktyki istotna jest także systematyczna kontrola uprawy pod kątem pojawiania się objawów wskazujących na obecność szkodników albo choroby.
Najczęściej zadawane pytania na temat chorób i szkodników buraka
Co na chwościk buraka?
Na choroby i szkodniki zalecane są chemiczne środki ochrony roślin (najlepiej wybrać fungicydy). Należy ich użyć od razu po zauważeniu pierwszych objawów chwościka. Zabiegi należy powtarzać oraz dobierać odpowiednie środki w zależności od zaawansowania choroby.
Czym opryskać buraki?
W przypadku masowego zajęcia uprawy i zaawansowanego stadium choroby, buraki należy spryskiwać preparatami zawierającymi deltametrynę, która działa blokująco na szkodniki.
