Paardenbloem

Wat is een paardenbloem?  

Met zijn felgele bloemen en typische zaadpluisjes is de paardenbloem (Taraxacum officinale) een echte klassieker in elke tuin. Elk kind heeft weleens de pluisjes weggeblazen om ze te zien dansen op de wind. 

Tot grote wanhoop van de volwassenen, trouwens, die beducht zijn voor de razendsnelle verspreiding van deze plant! Paardenbloem is immers vrij invasief in zowel het gazon als de moestuin. Gelukkig beschikt de plant echter ook over onovertroffen medicinale eigenschappen, waardoor het niet allemaal kommer en kwel is! Ontdek hoe je verlost raakt van paardenbloemen in je tuin. Of toch tenminste tot de kinderen opnieuw hun favoriete spelletje spelen ... 

Hoe herken je de paardenbloem?  

De paardenbloem is een vaste plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). De sterk ingesneden bladeren (vandaar ook de naam 'dent-de-lion' of leeuwentand in het Frans, vanwaar dan weer het Engelse 'dandelion' is afgeleid) zijn heldergroen en staan in een rozet. Hieruit groeit een holle stengel die een melkachtig witte vloeistof bevat. De paardenbloem produceert voor zijn bloei een bloemhoofd met intens gele lintbloemen, die na de bloei zaadjes met een vruchtpluis produceren. De verspreiding gebeurt door de wind (anemochorie) en is zeer doeltreffend.  

Paardenbloemen groeien werkelijk in elk hoekje van de tuin. Ze houden zowel van verharde bodems als van vers bewerkte grond.  

De belangrijkste troef van de plant hiervoor is zijn lange penwortel, die diep in de bodem doordringt. Op die manier overleeft de paardenbloem de winter zonder enig probleem en is hij in de lente klaar om weer volop te groeien. 

Kenmerken van de paardenbloem in de tuin 

In de tuin is de paardenbloem gunstig voor bestuivende insecten, die vanaf de eerste mooie dagen volop van bloem naar bloem vliegen. Het verdient dan ook aanbeveling om graslanden rond de boomgaard niet te maaien, zodat de paardenbloem de bestuiving van de fruitbomen kan helpen bevorderen.  

De heilzame werking van paardenbloem in kruidenthee 

Paardenbloem beschikt ook over nogal wat medicinale troeven. Dat paardenbloem ook pissebloem (of in het Frans 'pissenlit') wordt genoemd, is niet toevallig. De plant heeft namelijk vochtafdrijvende eigenschappen. Paardenbloemen hebben echter nog meer pijlen op hun boog. In kruidenthee hebben de bladeren en de wortel van de paardenbloem een sterk ontgiftend effect. Paardenbloem is ook allerminst giftig voor katten en honden. Sommige zullen zelfs spontaan op de bloemen kauwen om zichzelf te 'zuiveren'.  

Het melkachtige sap van de paardenbloem zou helpen tegen heel wat huidaandoeningen, zoals wratten (net zoals stinkende gouwe). 

Paardenbloem in de keuken: soep, likeur, salade enz

Zowel de bladeren als de bloemen van de paardenbloem worden ook in de keuken toegepast. Rauw is paardenbloem heerlijk in een slaatje met spekjes en toast. Je vindt bovendien tal van recepten op blogs om paardenbloemen te bereiden: paardenbloemensoep, quiche en ga zo maar door. Tot slot zou een overzichtje van de weldaden van de paardenbloem niet compleet zijn zonder paardenbloemconfituur en paardenbloemwijn (een soort likeur) te vermelden. Voor wie houdt van hartig, kunnen de knoppen bovendien gegeten worden als kappertjes. 

Wist je dit al? De Franse uitdrukking 'Manger les pissenlits par la racine' (onder de groene zoden liggen) verwijst naar de grond van vers gedolven graven, waar paardenbloemen vaak als eerste plant op groeien.  

Schade veroorzaakt door paardenbloemen   

Een gazon vol paardenbloemen verliest wat van zijn esthetische waarde, tenzij je van een bloemenweide houdt. In bloembedden zullen paardenbloemen ook elk stukje blootliggende aarde inpalmen, vaak ten nadele van andere soorten. En dan spreken we nog niet over de lange en gulzige wortel, die voor grote concurrentie zorgt met de planten in de buurt.  

Kortom: de paardenbloem is een invasieve plant die ondanks zijn positieve eigenschappen niet al te veel moet worden aangemoedigd. 

Hoe kun je paardenbloem bestrijden?  

Hoe raak je verlost van paardenbloem in het gazon?  

Paardenbloem is een zeer snel oprukkend onkruid. De plant zaait zich bijzonder vlot uit dankzij het vruchtpluis. Verwijder bloeiende paardenbloemen dus nadat je even hebt gewacht om bestuivende insecten de kans te geven ze te bezoeken. Anders zullen de zaden zich werkelijk overal verspreiden. Bovendien kunnen paardenbloemen zich ook verspreiden via de wortels. Als je met een tuinfrees over de wortels gaat, zal elk stukje dat elders belandt, uitgroeien tot een nieuwe paardenbloem. Een nachtmerrie zonder einde ...  

Dat is meteen ook de reden dat een onkruidtrekker of een aspergesteker (waarmee normaal asperges geoogst worden) bijzonder nuttige instrumenten zijn om paardenbloemen uit je gazon te verwijderen. Je doet dat trouwens het beste wanneer de bodem vochtig is, zodat de wortel er makkelijker uitkomt.  

Een andere oplossing is je konijntjes zich te goed laten doen aan de jonge bloemen.   

Paardenbloem in loopzones 

Een onkruidverdelger op basis van azijnzuur of een spray op basis van pelargonzuur is heel doeltreffend om de bladeren te verwijderen, ook al hebben de producten geen impact op de wortel. Na enkele pogingen is de kans echter groot dat de plant verzwakt. Met een onkruidbrander bereik je overigens hetzelfde resultaat.  

Hoe vermijd je dat paardenbloem zich verspreidt? 

Om de aanwezigheid van paardenbloemen te beperken is het een goed idee om de plant niet te geven wat hij wil!  

• Verbeter de bodemstructuur: paardenbloemen houden niet van een lichte bodem, dus maak de grond luchtiger!  

• Zaai een dicht gazon 

• Maai om te vermijden dat de paardenbloemen bloeien, zonder daar echter al te strikt in te zijn. 

• En vooral: eet ze op. In de lente zijn de blaadjes het zachtst. Daarna kun je overschakelen op de knoppen en de bloemen. Drink ook de kruidenthee en raad anderen aan om hetzelfde te doen.