Rupsen

Wat is een rups?  

Rupsen zijn de larven van vlinders, insecten uit de familie van de schubvleugeligen. Net omdat ze zo veel energie nodig hebben om een pop en nadien een volwassen vlinder te worden, eten rupsen grote hoeveelheden voedsel, waardoor planten soms ernstige schade oplopen.  

Rupsen doen zich te goed aan bladeren, twijgen en wortels vooraleer ze transformeren tot een prachtige vlinder. Sommige soorten prikken en zijn gevaarlijk voor mens en dier.  

Hoe herken je rupsen?  

Er leven tal van vlindersoorten in België en dus ook evenveel soorten rupsen. Hun afmetingen, vormen en kleuren lopen zo sterk uiteen dat de 'typische' rups niet bestaat. Namen die je wel eens hoort vallen, zijn processierupsen, mineerders, buxusmotten, bladrollers enz. 

Een rups herkennen is ook niet altijd even evident. Om te weten welke soort nu precies aan je planten knabbelt, neem je beter even de tijd om een aantal zaken goed te observeren:  

• De kleur en het algemene voorkomen van de rups (behaard of niet, aanwezigheid van valse poten) 

• Op welke plant (appelboom, geranium) bevindt de rups zich 

• De grootte van de rups 

Als je eenmaal weet met welke soort je te maken hebt, kun je de behandeling daarop afstemmen.  

Symptomen van een rupsenplaag  

Rupsen zijn fytofaag, wat wil zeggen dat ze zich hoofdzakelijk met planten voeden. Ze focussen daarbij niet alleen op bladeren, die ze vaak volledig opeten, maar houden ook van jonge scheuten, bloemknoppen, vruchten (bladrollers) en zelfs hout of stof (denk maar aan de rups van de kledingmot, die wol eet). 

Hoe raak je verlost van rupsen?  

Sommige rupsen veroorzaken heel wat schade in de tuin. Laten we daarom focussen op de soorten met de grootste impact op bomen, bloemen en groenten en nagaan hoe we ze kunnen bestrijden. 

Hoe bestrijd je processierupsen?  

De dennenprocessierups en de eikenprocessierups richtten de voorbije jaren heel wat schade aan.  Nadat ze uit het ei gekomen zijn, klimmen de rupsen in een lange sliert of processie (vandaar de naam) langs de stam van de boom omhoog. Ze vormen met honderden exemplaren een soort nesten en voeden zich met de bladeren die ze onderweg tegenkomen. Op die manier kunnen ze snel een volledige boom kaalvreten. Doordat de rupsen brandharen hebben, is het moeilijk om ze te bestrijden. Daarom wordt aanbevolen om feromoonvallen te gebruiken om de voortplanting van de vlinder tegen te gaan. 

Hoe bestrijd je de rupsen van het groot koolwitje? 

De rups van het groot koolwitje is geel en zwart en eet zoals de naam al doet vermoeden de bladeren van koolachtigen. De rupsen kunnen onder controle gehouden worden met behulp van een biologisch insecticide tegen rupsen.  

Hoe bestrijd je de rupsen van het geraniumblauwtje? 

Deze appelgroene rups is belust op de geraniums (Pelargonium) die veel mensen staan hebben op het balkon, het terras of de vensterbank. De eenvoudigste manier om deze groene rups te bestrijden is natuurlijk ze met de hand wegplukken. Je kunt ook een biologisch insecticide of een traditioneel insecticide sproeien. 

Hoe raak je verlost van fruitmotten op appel- of perenbomen? 

Ook voor deze soorten bestaan er speciale feromonenvallen. 

Hoe kun je de rupsen van de buxusmot bestrijden? 

De rups van de buxusmot (Cydalima perspectalis) doet zich te goed aan de gelijknamige plant. Hij eet de bladeren volledig op, waardoor de plant korte tijd later sterft. De opmars van de rups kan gestopt worden met feromoonvallen om de voortplanting van de vlinder tegen te gaan. Je kunt ook een insecticide op basis van pyrethrum sproeien, of het traditionele product op basis van Bacillus thuringiensis. 

Hoe voorkom je een rupsenplaag?  

• Met de hand verwijderen: aangezien rupsen na verloop van tijd veranderen in mooie vlinders die helpen om je planten te bestuiven, is het een goed idee om ze eerst manueel te proberen te verwijderen. Rupsen zijn vooral 's nachts actief. Verwijder ze en plaats ze ergens waar ze minder schade kunnen veroorzaken. Opgelet: voor processierupsen is dit door de brandharen absoluut geen optie.  

• Mezen en andere tuinvogels aantrekken heeft een positieve invloed op de overlast door rupsen in je tuin of moestuin.  

• Ook sommige insecten kunnen helpen bij het bestrijden van rupsen, zoals de groene gaasvlieg. 

• Zet zeker ook gewasbeschermende planten, zoals boerenwormkruid of afrikaantjes.