10 tips om een Japanse tuin aanleggen: creëer een rustige ruimte met landschapsarchitectuur en planten

Een Japanse tuin straalt rust en harmonie uit. Een ideale tuin als je een hectisch leven hebt. Zoals elk tuinontwerp, is ook een Japanse tuin gebaseerd rond verschillende elementen. De belangrijkste elementen bij een Japanse tuin zijn water, planten en steen. Ze symboliseren het leven, de natuur en rust. Het is belangrijk om de natuurlijke elementen in evenwicht te houden. Ontwijk ook alles wat symmetrie veroorzaakt en creëer diepte.  

Hoe kan je nu je tuin omtoveren tot een oosterse ontspanningstuin? Volg onze 10 tips voor het aanleggen van een Japanse tuin. 

10 dingen waar je zeker op moet letten als je een Japanse tuin aanlegt 

1. Waterelement 

Water staat voor leven. Het is een onmisbaar element in een Japanse tuin. Je kan water creëren met een vijver, een beekloop, een fontein of een kleine waterval. Gebruik bij voorkeur natuurlijk materiaal zoals bamboe, hout of steen. Je kan bijvoorbeeld rond een vijver stenen leggen. Bij vijvers in Japanse tuinen zie je ook vaak koikarpers (symbool voor geluk en welvaart), schildpadden en lotusbloemen of waterlelies. Heb je een beekje, dan zou die altijd van oost naar west moeten stromen om “kwade krachten” te weren. Een bijhorend bruggetje is ook heel leuk. Heb je geen plaats voor een vijver of beekje? Dan kan een terrasvijver de oplossing bieden. 

2. Waterornament 

Wil je het waterelement implementeren in je tuin, maar je wil geen vijver of beekje? Geen probleem. Je kan nog altijd een kakehi, een tsukubai of een shishi-odishi gebruiken: 

Kakehi 

Een kakehi is een bamboepijp waardoor een kleine hoeveelheid water stroomt dat uitmondt in een vijver of een stenen bassin (tsukubai). Het geluid van het kabbelende water werkt erg rustgevend. 

Tsukubai 

De theeceremonie maakt een belangrijk deel uit van de Japanse cultuur. Een theehuis (chashitsu) mag dus niet ontbreken in je tuin. Bij een theehuis staat een tsukubai of waterbassin, waarin steeds vers water stroomt en men de handen en de mond kan reinigen voordat men deelneemt aan een ceremonie. Door de stenen waskom te gebruiken, reinig je symbolisch je lichaam en geest.  

Letterlijk betekent tsukubai ‘een plaats waar men bukt’. Het waterbassin staat ook laag opgesteld zodat men eerst moet buigen om het ritueel te kunnen volbrengen.  Als je geen theehuis in je tuin wilt hebben, kan je een tsukubai ook aan het begin of einde van een pad plaatsen. 

Shishi-odishi 

De shishi-odishi of bamboeklapper lijkt op tsukubai, maar is niet hetzelfde. De bamboeklapper wordt langzaam gevuld met water tot dat de bamboestok kantelt en op een steen slaat. Origineel waren deze bamboeklappers ontworpen om met hun geluid beesten weg te jagen. Heb je een kleine tuin? Wees dan voorzichtig, het geluid kan op den duur beginnen te irriteren. Het geluid van de kakehi en tsukubai is wel rustgevend. 

3. Stenen wandelpaden 

Stenen staan voor rust en in een typische Japanse tuin worden wandelpaden gelegd met stapstenen. Stapstenen worden in het Japans tobi-ishi genoemd. Ze kunnen rond zijn, maar meestal zijn ze rechthoekig en liggen iets verhoogd boven de grond. Leg ze niet op één lijn, maar maak een kronkelend pad. Als de paden kronkelig zijn, lijkt het alsof je tuin dieper is. De tussenruimtes kan je opvullen met aarde, grind of mos. Je kan de stapstenen ook door het water laten lopen. 

4. Zentuin 

De karesansui of zentuin is geen tuin om in te lopen, maar om bij te zitten en kijkend naar de tuin te mediteren. Het is meestal rechthoekig waarbij het grootste deel uit fijn grind bestaat en een enkele keer zand. Vaak wordt er ook mica (stukjes mineraal) door gemengd wat zorgt voor een speelse schittering als het zonlicht erop schijnt. In het grind liggen er ook kleine “eilandjes” van enkele grote stenen (breukstenen of keien) of mos. Het harken van het grind in golvende patronen zou rustgevend zijn. De meest gebruikte kleur in een zentuin is grijs. Om accenten aan te brengen, wordt ook wit en beige gebruikt. 

5. Struiken en Bomen 

Water en stenen zijn belangrijke elementen in een Japanse tuin. Water staat namelijk voor leven en steen voor rust. Het is ook belangrijk om planten en bomen te gebruiken. Wees wel voorzichtig met het gebruik van kleur. De traditionele felgekleurde bloemen worden niet echt gebruikt. Japanse tuinen bestaan vaak grotendeels uit verschillende tinten groen en een beperkt aantal bloemen. Door bepaalde struiken en bomen te combineren worden subtiele kleurnuances gecreëerd. Denk maar aan de Japanse esdoorn, Japanse sierkers, bonsai, bamboe, mos, rododendron en azalea’s. Bij het kiezen van planten is harmonie en balans ook heel belangrijk. Zorg dus voor wat lage beplanting, middelhoge struiken en wat hoge struiken of een boom. Dat versterkt het evenwicht. 

6. Terras of Vlonder 

In een Japanse tuin worden natuurlijke materialen gebruikt. Een houten (hardhout) terras is heel mooi bij een Japanse tuin. Je kan het hout verven, maar dat vraagt veel onderhoud. Je kan de vlonder ook laten “zweven” boven een veldje van fijn grind of een vijver. 

7. Theehuis  

Heb je genoeg ruimte in je tuin en ben je op zoek naar een heerlijke plek waar je even tot rust kan komen en waar je kan genieten van je Japanse tuin? Een houten theehuis is dan een uitstekende keuze. In de traditionele Japanse tuin heeft een theehuis een grote symbolische waarde. Het wordt gebruikt om te mediteren of om een theeceremonie uit te voeren. 

8. Tuinmeubelen 

In Japanse tuinen zie je zelden meubilair staan. Japanners lopen liever door hun tuin en zitten af en toe ergens op een mooie plek op een simpel bankje. 

Wil je toch tuinmeubels en dicht bij de Japanse stijl blijven? Kies dan tuinmeubels van hout, bamboe of rotan. 

9. Kleurrijke stoffen lantaarns op het plafond 

Wil je je terras in de avond gezellig maken en een oosterse sfeer geven? Hang kleurrijke stoffen lantaarns. Je hebt ook lantaarns die op zonne-energie werken.

10. Stenen lantaarn 

De stenen lantaarn of Ishi-doro mag zeker niet ontbreken in een Japanse tuin. De lantaarns werden in de Japanse cultuur o.a. gebruikt om de grond van religieuze gebieden te verlichten. Ze werden zeer populair onder Japanse theemeesters en werden toegepast in theetuinen om het pad naar het theehuis te verlichten. Sindsdien is er altijd wel een of meerdere stenen lantaarns te vinden in bijna elke traditionele Japanse tuin. 

Je hebt verschillende soorten en maten. Neem zeker niet te grote en niet teveel lantaarns. In een Japanse tuin mag je namelijk niet meer dan één beeld in een keer zien. Kies dus zorgvuldig de plaatsing en overdrijf niet. Om de indruk te geven dat de lantaarn er al jaren staat, kan je hem laten begroeien met mos. De traditionele Japanse lantaarns worden gebruikt als middelpunt in een tuin en zorgen bovendien als het donker wordt voor een aangename sfeer.   

Tip! Door mos gemixt met yoghurt op de steen te smeren, zal die extra snel begroeid worden.