Wortels zijn fantastisch veelzijdig. We weten allemaal wel hoe lekker ze vers zijn in salades of als gezond tussendoortje. Ook kan je ze roosteren, roerbakken en stomen. En wat zou hutspot zijn zonder wortels?
Lees snel verder over hoe je je eigen wortels kunt kweken en gebruik vanaf nu je zelfgekweekte gezonde wortels in de keuken.
Alles over wortels
De wortel (Daucus carota) kennen we al een hele tijd. In feite kweken we al sinds de 16e eeuw wortels om te eten. Oorspronkelijk waren ze paars of geel en pas sinds de 17e eeuw kennen we de oranje wortel.
De oranje kleur is afkomstig van een pigment dat bètacaroteen wordt genoemd. Dit wordt in je lichaam omgezet in vitamine A, wat het gezichtsvermogen en immuunsysteem helpt versterken. Lekker en gezond, wat wil je nog meer van een groente?
Wanneer wortels planten
Wanneer je het beste wortels kunt planten, hangt af van het type wortel. Wortels worden onderverdeeld in soorten met korte en lange wortels, en ook in vroege en hoofdsoorten.
Vroege wortels worden meestal in het vroege voorjaar gezaaid en in de zomer geoogst. Het duurt ongeveer 12 weken om te rijpen. Hoofdgewassen worden vanaf het late voorjaar gezaaid en hebben ongeveer 16 weken nodig om te rijpen. Deze worden in de nazomer en herfst geoogst.
Korte wortels zijn minder kieskeurig dan lange wortels. Ze groeien graag in zware of ondiepe bodems en zelfs in plantenbakken. Lange wortels zijn wat kieskeuriger wat betreft hun groeiomstandigheden en hebben een diepe, lichte, steenvrije grond nodig om goed te kunnen groeien.
Een paar wortelsoorten om uit te kiezen:
-
Wortel ‘Nantes 2’ – vroege soort, met medium grote wortels
-
Wortel ‘Tendersnax’ – vroege soort, met lange wortels long, zoet en sappig
-
Wortel ‘Caracas’ – vroege soort met korte wortels, goed om in potten te kweken en in zware grond.
-
Wortel ‘Parmex’ – vroege soort met hele korte ronde wortels, goed om in potten te kweken.
-
Wortel ‘Autumn King 2’ – hoofdsoort lange wortels
-
Wortel ‘Flyaway’ – hoofdsoort lange wortels met enige resistentie tegen wortelvlieg
Wat je nodig hebt zelf wortels te planten
Om zelf wortels in je tuin te kweken, heb je het volgende nodig:
-
Handschoffel of vork
-
Spade of vork
-
Hark
-
Wortelzaden
-
Netten en stokken
-
Goede moestuinpotgrond
Wortels planten en kweken
Wortelen groeien het beste in diepe, lichte, goed doorlatende grond op een zonnige plek. Zoals de meeste planten met lange penwortels, houden wortels er niet van om verplaatst te worden. Zaai ze dus gelijk buiten in de bedden waar je ze wil kweken en niet eerst op een andere plek.
-
Het meest ideale is als je de grond al in de herfst voorbereid op het planten van de wortels in de lente. Hierdoor kan de grond overwinteren. Wortels houden niet van een rijke bodem. Je hoeft dus geen mest toe te voegen aan de grond. Wel meng je voldoende compost in de grond om de bodemstructuur en afwatering te verbeteren.
-
Vroege wortels kan je van maart tot mei zaaien, maar wel onder zaaiklokken of tuinbouwvlies om de zaden te beschermen tegen de vorst. Hoofdsoorten kan je vanaf mei zaaien.
-
Spit de grond voor het zaaien nog wel om, haal eventuele stenen eruit en hark de grond vlak, zodat het grondoppervlak een fijne, kruimelige textuur krijgt.
-
Wortels worden gezaaid in ondiepe groeven in de bodem, boren genoemd. Om een boor te maken, gebruik je de punt van een troffel of handvork om een lijn in de grond te trekken van ongeveer 1 cm diep. Houd 15 cm tussen de boren.
-
Zaai de wortelzaadjes 5 cm uit elkaar in de boren. Bedek ze licht met aarde en geef ze goed water.
-
Als de zaailingen ongeveer 10 cm groot zijn, kan je ze uitdunnen door enkele zaailingen eruit te trekken. Doe dit zo dat er ongeveer 8 cm tussen de zaailingen ligt. Pas op dat je geen wortelvlieg aantrekt - zie hieronder voor details hoe je gewassen tegen deze plaag kunt beschermen.
Noodzakelijke verzorging van wortels voor een goede oogst
Volg onderstaande tips voor een goede wortel oogst:
-
Houd de bedden onkruidvrij.
-
Geef de planten in droge periodes regelmatig water.
-
Bescherm je wortels tegen wortelvlieg. Dit is het belangrijkste onderdeel van de zorg voor wortelen. Volwassen wortelvliegen leggen eitjes in de grond rond de wortels. Als de larven uitkomen, graven ze zich in de wortels en voeden ze zich met hen. Hierdoor blijft een netwerk van gaten en tunnels in de wortels achter en is het gewas beschadigd. Omdat de schade ondergronds is, wordt deze vaak pas ontdekt als de wortels geoogst zijn. Let goed op bladeren die roodbruin worden. Dit is een teken dat er wortelvlieglarven aanwezig zijn. Als je wortels eenmaal zijn aangevallen, kun je niet veel meer doen. Bescherm je gewas dus tijdig.
Hoe kun je je wortels tijdig beschermen tegen de wortelvlieg?
-
Omring de bedden met een net of polytheen afscheiding van minimaal 60 cm hoog. Dit schrikt de volwassen vliegen af, die meestal niet hoger vliegen dan 50 cm. Voor extra bescherming drapeer je netten over het bed, ondersteund door hoepels of palen om het net van de planten af te houden.
-
Neem voorzorgsmaatregelen bij het uitdunnen om geen wortelvliegen aan te trekken. De volwassen vliegen kunnen van grote afstand de geur van geplette wortelbladeren oppikken. Om het risico te verkleinen, dun je de wortelzaailingen op stille, bewolkte dagen uit. Het beste moment is ‘s avonds als de vliegen minder actief zijn. Begraaf of verbrand afgedankte zaailingen onmiddellijk en geef de grond daarna water om eventuele geur kwijt te raken.
Wanneer wortels oogsten
Wortels zijn meestal 12-16 weken na het zaaien klaar om geoogst te worden. De eenvoudigste manier om te beslissen wanneer je wortels kan oogsten, is door er één omhoog te trekken en te kijken of hij groot genoeg is. Laat wortels niet te groot worden. De smaak kan dan verminderen.
Als je de wortels moeilijk met de hand omhoog kan trekken, gebruik dan een vork om ze voorzichtig op te tillen. Zorg dan wel dat je ze niet beschadigt.
Wortels bewaren
In de herfst geoogste wortels kunnen tot vier maanden goed bewaard worden. Kies wortels in goede staat, borstel losse grond eraf en snijd de bladeren eraf. Leg de wortels in lagen in een met vochtig zand gevulde bak en bewaar ze op een koele en donkere plaats. Controleer regelmatig en verwijder wortels die tekenen van rot vertonen.
Begin nu met zaaien en je kan maandenlang genieten van je eigen voorraad heerlijke zelfgekweekte wortels.
