Twój kalendarz ogrodniczy

Listopad jest dość zimnym miesiącem z częstymi przymrozkami, może pojawić się także śnieg oraz mocny mróz. W listopadzie sieje się niewiele warzyw. Przeważnie większość warzyw zakończyła już swój okres wegetacyjny. Można jednak posiać warzywa, których plony zbierzemy wiosną Jest to tak zwany siew ozimy. Warzywa sieje się od końca października do początku grudnia – do gruntu wsadza się nasiona, które przezimują do wiosny, dzięki temu rośliny będą zahartowane i dadzą wczesny wiosenny plon. Cebula ozima, czosnek ozimy, a także koper, marchewka, pietruszka i szpinak to niektóre z warzyw, które możemy siać w listopadzie. 

Listopadowe zbiory warzyw

W listopadzie możemy jeszcze zbierać niektóre warzywa, a zwłaszcza te, które wysialiśmy wczesną jesienią i te, które są odporne na zimno. Należą do nich m.in. kapusta biała, por, seler korzeniowy, brukselka, jarmuż, roszponka. Warto dodać, że lekko przemarznięty jarmuż lepiej smakuje: jest bardziej słodki, gdyż zawiera więcej naturalnych cukrów. Zbiory warzyw jesiennych zaczynamy we wrześniu, a kończymy najpóźniej w listopadzie (może się zdarzyć, że wyciągniemy warzywa spod pierwszego śniegu). Późno zebrane warzywa są świetne do kiszenia domowym sposobem. 

Ogród warzywny - prace w ogrodzie w listopadzie

W ogrodzie warzywnym możemy przygotować grządki do siewu zimowego. Najlepiej wybrać miejsce dość ciepłe, z dużą ilością słońca, a osłonięte przed wiatrem. Gleba powinna być lekka i żyzna, bogata w próchnicę. Ziemię należy oczyścić z poprzednich upraw, odżywić nawozem, np. z fosforem i potasem. Resztki roślin, które nie są porażone chorobą, dajemy na kompost. Przekopanie ziemi sprawi, że zniszczymy bytujące w niej larwy szkodników, które chronią się tu przed zimnem. Jeśli nie ma mrozów to możemy także rozrzucić obornik. 

Ogród ozdobny nie wymaga wiele pracy w listopadzie. Należy jedynie uprzątnąć zeschnięte liście, które można wykorzystać jako dodatek do kompostu lub przewiewną ściółkę. Ponadto należy usunąć rośliny jednoroczne i byliny. Jeśli ziemia nie jest jeszcze zamarznięta to można posadzić ostatnie krzewy i drzewka ozdobne. Jednak jest to już ostateczność, jeśli z różnych względów nie udało nam się tego zrobić we wrześniu lub październiku. 

Okrywanie roślin na zimę

W listopadzie należy okryć rośliny wrażliwe na chłód. Prace rozpoczynamy od wyściółkowania korą, torfem lub trocinami gleby wokół roślin. Szczególnie zwróćmy uwagę na magnolie oraz różaneczniki, które znoszą całkiem dobrze silne mrozy pod warunkiem, że mają wystarczającą ilość wody. Obfite podlewanie przed zimą i ściółkowanie pomoże im przetrwać mrozy. Z kolei krzewy różane należy okopczykować ziemią na wysokość około 30 cm. Należy to zrobić w okresie, gdy temperatury w ciągu dnia stają się coraz niższe i regularne. Inne krzewy, takie jak berberysy można także okryć, chociaż są one dość odporne na mróz, m.in. berberys koreański (Berberis koreana), berberys Thunberga oraz berberys zwyczajny.

Pozostałe prace w ogrodzie ozdobnym w listopadzie

Listopad to czas na pobranie sadzonek zdrewniałych krzewów liściastych. Najlepiej zacząć pod koniec października lub na początku listopada, w tzw. okresie bezlistnym, czyli po opadnięciu wszystkich liści. Sadzonki pobiera się ze zdrowych pędów, które zakończyły już swój wzrost. Nie należy pobierać sadzonek podczas mrozów! Po odcięciu pędów należy je ukorzenić zanim posadzimy je w gruncie. Tak przygotowane sadzonki wysadzamy do doniczek z wilgotnym piaskiem i umieszczamy je w piwnicy lub garażu na zimę. Wiosną wysadzimy je do gruntu. 

Mimo że listopad jest deszczowym miesiącem, należy regularnie podlewać rośliny, gdy zdarzy się okres suchy. Woda musi pozostać w glebie na zimę, aby rośliny zimozielone nie obumarły.

Na rabatach zabezpieczamy cebule hiacyntów, narcyzy, lilii i tulipanów. Pięciocentymetrowa warstwa ściółki z liści, słomy lub toru będzie odpowiednia. 

Sprawdzamy także pozostałe rośliny na obecność chorób grzybowych – gdy zauważymy porażone fragmenty, to należy je od razu usunąć i zastosować środek grzybobójczy, np. SUBSTRAL Ridomil Środek Grzybobójczy.
 

Późna jesień to trudny czas dla roślin w naszych domach ze względu na wzmożone ogrzewanie i suche powietrze w mieszkaniach. Także brak słońca wpływa negatywnie na rozwój naszych roślin. Nie wszystkie rośliny zniosą takie warunki, dlatego trzeba zadbać o te najbardziej wrażliwe. Większość roślin i tak przejdzie w stan spoczynku, lecz nie oznacza to nie należy o nie dbać. 

Na początku rozejrzyjmy się po mieszkaniu i zobaczmy, gdzie stoją nasze kwiaty. Niedobór światła sprawi, że ich liście będą opadać lub roślina zwiędnie. Postarajmy się poprzestawiać donice tak, aby umożliwić roślinom jak największy pobór światła. 

Kolejną kwestią, na którą trzeba zwrócić uwagę jest wilgotność powietrza, która zimą jest bardzo niska w naszych mieszkaniach (z powodu ogrzewania centralnego). Z tego powodu należy kwiaty zraszać mgiełką wodą lub zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza. W ostateczności można postawić w pokoju miskę z wodą. 

Temperatura to kolejny czynnik istotny w rozwoju kwiatów doniczkowych. Niektóre dobrze znoszą cieplejsze pomieszczenia (np. kaktusy czy sukulenty); inne rośliny muszą zostać przeniesione do chłodniejszego miejsca, np. do piwnicy. Zimą, gdy w domu jest ciepło (około 20-21°C), bardzo łatwo o duże wahania temperatur. Wystarczy na chwilę otworzyć okno, by podmuch zimnego powietrza szybko obniżył temperaturę w pokoju, nawet poniżej 15°C. Dla wrażliwych kwiatów takie mroźne powietrze może być zabójcze, dlatego nie narażajmy naszych roślin na częste przeciągi.
Zimą ograniczamy podlewanie i nawożenie. Podlewamy tylko wtedy, gdy ziemia w doniczce jest naprawdę sucha (górna warstwa, około 3 cm). Nie nawozimy roślin – jedynie te, które kwitną jesienią lub zimą, np. fiołek alpejski, azalia doniczkowa, kliwia pomarańczowa, guzmania.

Kwiaty na balkonie i tarasie podlewamy, dopóki ziemia nie zamarznie. Rośliny wieloletnie podlewamy rzadziej, oczyszczamy je z suchych liści i przekwitłych kwiatów. Sprawdzamy, czy na roślinach nie ma szkodników oraz oznak chorób. Rośliny wrażliwe na mróz przenosimy do piwnicy, np. oleandry, kanny, hortensje, figi, miniaturowe róże lub agawy. 
 

Koniec jesieni to czas, gdy trawnik wymaga mniej pracy. Jeśli trawa nadal rośnie, z powodu ciepłej jesieni, to nadal kosimy ją regularnie. Ostatnie koszenie należy wykonać w połowie listopada (jeśli jest ciepły i suchy) na wysokość około 5 cm. Potem trawnik "zasypia" na okres zimowy. 

Grabienie liści

Pozostałe prace to grabienie opadłych liści – chociaż ten zabieg ma swoich przeciwników jak i zwolenników. Ci, którzy grabią mówią, że gruba warstwa liści stanowi barierę dla powietrza, które nie dostanie się w głąb gleby. Powoduje to rozwój pleśni śniegowej wywołanej przez grzyba rodzaju Fusarium nivale. Rozwija się on właśnie w wilgotnych miejscach i sprzyja mu gruba warstwa liści lub śniegu na trawie. Brunatny nalot na trawie bardzo szybko może się rozlać na większe fragmenty trawnika.

Przeciwnicy grabienia liści mówią, że rozkładające się liście pomagają nawozić ziemię, utrzymują odpowiednią wilgoć ziemi, chronią ją przed mrozem oraz są schronieniem dla jeży. Liście pełnią ważną rolę w naszym ekosystemie, dlatego pozostawienie ich na zimę może być dobrym rozwiązaniem, jeśli nie lubimy grabić. 

H3: Konserwacja sprzętu ogrodniczego
Pod koniec listopada warto sprawdzić nasz sprzęt ogrodniczy i zobaczyć, czy nie jest on zepsuty lub uszkodzony. Szczególnie zwróćmy uwagę na kosiarkę, którą należy wyczyścić przed zimą z pozostałości trawy i chwastów. Można ją także naoliwić, wymienić olej, naostrzyć noże tnące. 
Sprawdzamy także pozostałe narzędzia jak grabie, łopaty, wiadra, spryskiwacze. W razie uszkodzeń, kupujemy nowe.